ΤΙ ΣΥΜΒΑΙΝΕΙ ΜΕ ΤΟ ΠΛΑΣΤΙΚΟ?

Σύμφωνα με μια πρόσφατη επιστημονική μελέτη, μια από τις τελευταίες ανέγγιχτες από το Δυτικό πολιτισμό εκτάσεις στον κόσμο, φαίνεται πως έχει πέσει θύμα εκτεταμένης μόλυνσης εξαιτίας της ανθρώπινης δραστηριότητας. Στην Ανταρκτική υπάρχουν πλέον πλαστικά και ίχνη επικίνδυνων χημικών ουσιών, που κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου αναφορικά με την έκταση που έχει πάρει το πρόβλημα της μόλυνσης του περιβάλλοντος.

Οι επιστήμονες που διεξήγαγαν την έρευνα πέρασαν τρεις μήνες στην περιοχή στις αρχές του 2018, λαμβάνοντας δείγματα νερού και χιόνι από απομακρυσμένες περιοχές της ηπείρου. Μετά από ανάλυσή τους, οι ερευνητές επιβεβαίωσαν ότι η πλειοψηφία τους περιείχε «επίμονα επικίνδυνα χημικά» ή μικροπλαστικά.

Νωρίτερα αυτή την εβδομάδα, ο ΟΗΕ προειδοποίησε ότι είμαστε αντιμέτωποι με μία από τις μεγαλύτερες περιβαλλοντικές απειλές στον κόσμο, ενώ αναφέρθηκε ότι παρόλο που 60 χώρες έλαβαν επείγουσα δράση για τη διευθέτηση του ζητήματος του πλαστικού, πρέπει να ληφθούν περισσότερα μέτρα.

Η νέα έκθεση των ερευνητών της Greenpeace αποτελεί μέρος της παγκόσμιας εκστρατείας για τη δημιουργία του μεγαλύτερου θαλάσσιου προστατευόμενου χώρου στον κόσμο στις θάλασσες γύρω από την Ανταρκτική, για την προστασία του εύθραυστου οικοσυστήματος από τη βιομηχανική αλιεία και την κλιματική αλλαγή.

Τι συμβαίνει με το πλαστικό;

Μέχρι το 2050, οι ωκεανοί του πλανήτη προβλέπεται να περιέχουν περισσότερο πλαστικό απ' ό,τι ψάρια, με δυνητικά καταστροφικές επιπτώσεις στη θαλάσσια ζωή και στην υγεία μας. Πρόκειται για μια πρόβλεψη που επανειλημμένα εκφράζεται από εμπειρογνώμονες, μιας που περίπου 8 εκατομμύρια τόνοι πλαστικών απορριμάτων καταλήγουν κάθε χρόνο στους ωκεανούς.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή φαίνεται πως επιθυμεί να πάρει μέτρα για την επίλυση του προβλήματος, αφού έχει ήδη προτείνει την απαγόρευση των πλαστικών προϊόντων μίας χρήσης, όπως τα καλαμάκια, τους αναδευτήρες ροφημάτων, τα πιάτα και τις μπατονέτες, αντικαθιστώντας τα με πιο βιώσιμα από περιβαλλοντικής άποψης εναλλακτικά προϊόντα. Η στρατηγική της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για το πλαστικό αποσκοπεί επίσης στο να καταστήσει όλες τις πλαστικές συσκευασίες ανακυκλώσιμες ή επαναχρησιμοποιούμενες μέχρι το 2030.

«Αυτή τη στιγμή παρατηρούμε μια αυξανόμενη δυναμική γύρω από το ζήτημα του πλαστικού των ωκεανών - είτε πρόκειται για πρόταση της ΕΕ είτε για μέτρα μικρότερης κλίμακας σε επίπεδο δήμων», δήλωσε στη DW η Susan Ruffo, διευθύνουσα σύμβουλος διεθνών πρωτοβουλιών στην Ocean Conservancy. «Όλα αυτά είναι ζωτικής σημασίας για την ευαισθητοποίηση του κοινού και για την προειδοποίηση της βιομηχανίας, που πρέπει να βοηθήσει στην επίλυση του προβλήματος».

Ωστόσο, ορισμένοι επικριτές υποστηρίζουν ότι οι προτάσεις της Κομισιόν ενδέχεται να μην αποδειχθούν χρήσιμες μέχρι να ληφθούν μέτρα στην Ασία για την καταπολέμηση των πλαστικών αποβλήτων. Υποστηρίζουν ότι οι ασιατικές χώρες αποθέτουν περισσότερο πλαστικό στους ωκεανούς από ό, τι όλες οι άλλες περιοχές του κόσμου συνδυαστικά.

Είτε πρόκειται για την Ευρώπη, είτε για την Ασία, είναι δύσκολο να μην παρατηρήσουμε ότι το πλαστικό βρίσκεται παντού. Χρησιμοποιείται σε όλα τα είδη προϊόντων καθημερινής χρήσης, όπως σωληνάρια οδοντόκρεμας, καρέκλες, παιχνίδια, ηλεκτρικές συσκευές και ηλεκτρονικά gadgets, όπως υπολογιστές και κινητά τηλέφωνα, μεταξύ άλλων.

Η ευκολία που παρέχει η χρήση πλαστικού

Οι λόγοι για την εκτεταμένη χρήση του πλαστικού σε όλο το φάσμα δραστηριοτήτων του ανθρώπου είναι πολλαπλοί. Το πλαστικό είναι ένα υλικό που όχι απλά είναι εύκαμπτο και ελαφρύ, αλλά και πολύ ισχυρό. Είναι πιο ανθεκτικό σε σχέση με υλικά όπως το ξύλο, το μέταλλο και το χαρτί. Επιπλέον, το πλαστικό είναι εύκολο στην προσαρμογή του ανάλογα με την εκάστοτε χρήση του, είναι κατάλληλο για μόνωση και ανθεκτικό σε επικίνδυνες ουσίες.

«Υπάρχουν σημαντικά πλεονεκτήματα στη χρήση πλαστικών σε σύγκριση με άλλα υλικά», δήλωσε στη DW ο Surendra Patawari Borad, επιχειρηματίας που διοικεί εταιρεία ανακύκλωσης στο Βέλγιο και στις ΗΠΑ και προεδρεύει της επιτροπής πλαστικών στο Γραφείο Διεθνούς Ανακύκλωσης με έδρα τις Βρυξέλλες.

«Τα πλαστικά προϊόντα είναι ελαφριά, εύκολα μεταφερόμενα, ανθεκτικά, εύχρηστα και υγιεινά. Εξάλλου, υπάρχουν λίγες οικονομικές εναλλακτικές λύσεις για αυτά» δήλωσε επίσης.

Παρά την ανθεκτικότητα τους, ωστόσο, τα πλαστικά χρησιμοποιούνται συχνά σε προϊόντα μιας χρήσης, όπως σακούλες μεταφοράς για σούπερ μάρκετ, μπουκάλια και μαχαιροπίρουνα. Και πρόκειται για ένα υλικό που δεν βιοδιασπάται εύκολα ή δεν διαλύεται καν στο περιβάλλον.

Ως αποτέλεσμα των παραπάνω παραγόντων, η εξάπλωση της χρήσης του πλαστικού κατά τις τελευταίες δεκαετίες έχει ξεπεράσει κάθε προηγούμενο, γεννώντας σημαντικούς κινδύνους για το περιβάλλον. Εκατομμύρια τόνοι πλαστικών απορριμμάτων καταλήγουν κάθε χρόνο στους ωκεανούς, τους ρυπαίνουν και θέτουν σε κίνδυνο την υγεία όχι μόνο της θαλάσσιας ζωής αλλά και του ανθρώπου.

Όταν το πλαστικό, το οποίο απαιτεί δεκαετίες για να αποσυντεθεί, αρχίζει να διασπάται, μικροσκοπικά θραύσματα του υλικού είτε εξαπλώνονται στην επιφάνεια του ωκεανού, είτε αναμειγνύονται με το βυθό και την άμμο στις παραλίες. Καταλήγουν σε ψάρια, πουλιά και άλλα ζώα, εισχωρώντας έτσι στα θαλασσινά που καταναλώνονται από τον άνθρωπο και επηρεάζοντας τη διατροφή μας.

Όλο και περισσότερο πλαστικό

Το πλαστικό πρόβλημα είναι εντονότερο από οπουδήποτε στην Ασία, όπου πολλές παραλίες γεμίζουν με σκουπίδια και οι χώροι υγειονομικής ταφής ξεχειλίζουν με απορρίμματα που θα μπορούσαν δυνητικά να κάνουν εκατοντάδες χρόνια για να αποσυντεθούν. Σύμφωνα με μια έκθεση της Ocean Conservancy του 2015, μιας περιβαλλοντικής ΜΚΟ που εδρεύει στην Ουάσινγκτον, πέντε ασιατικές χώρες - η Κίνα, η Ινδονησία, οι Φιλιππίνες, η Ταϊλάνδη και το Βιετνάμ - χρησιμοποιούν περισσότερο πλαστικό από τον υπόλοιπο κόσμο συνδυαστικά.

Στην Ινδονησία, για παράδειγμα, 3,2 εκατομμύρια τόνοι πλαστικού διοχετεύονται στον ωκεανό κάθε χρόνο, σύμφωνα με εκτιμήσεις της Jambeck Research Group, που εδρεύει στις ΗΠΑ. Η χώρα της Νοτιοανατολικής Ασίας είναι ο δεύτερος μεγαλύτερος παραγωγός πλαστικών ρύπων στον κόσμο μετά από την Κίνα.

Τα τρισεκατομμύρια πλαστικών απορριμμάτων είναι πιθανό να παραμείνουν στους ωκεανούς και στους χώρους υγειονομικής ταφής για αιώνες.

Η πιθανότητα αυτών των χωρών να περιορίσουν τα πλαστικά στο εγγύς μέλλον είναι μικρή. «Η κατανάλωση στην Ασία αυξάνεται συνεχώς, καθώς οι ασιατικές οικονομίες αναπτύσσονται και μαζί και το βιοτικό τους επίπεδο. Μάλιστα η ετήσια ανάπτυξη της πλαστικής βιομηχανίας σε ορισμένες ασιατικές χώρες είναι υψηλότερη από την αύξηση του ΑΕΠ τους.

Η Ruffo της Ocean Conservancy αναφέρει ότι έχουμε πολύ δρόμο να διανύσουμε προτού η Ασία ή οποιοδήποτε μέρος του κόσμου καταργήσει εντελώς τη χρήση πλαστικών. «Μπορούμε όλοι να αρχίσουμε τώρα εξαλείφοντας ή μειώνοντας έστω τη χρήση των περιττών ειδών μιας χρήσης, αλλά χρειαζόμαστε μια πλήρη γκάμα λύσεων για την επίλυση του πλαστικού προβλήματος των ωκεανών - από τον επανασχεδιασμό υλικών και προϊόντων έως την αποτελεσματική συλλογή και ανακύκλωση αποβλήτων, και τον καθαρισμό στις παραλίες», υπογράμμισε.

Ανάγκη για καινοτομίες

Οι ειδικοί αναφέρουν ότι οι ασιατικές κυβερνήσεις πρέπει να εκπαιδεύσουν τους ανθρώπους σχετικά με τον τρόπο διαχείρισης των πλαστικών με φιλικό προς το περιβάλλον τρόπο και να δημιουργήσουν κατάλληλες εγκαταστάσεις συλλογής και ανακύκλωσης αποβλήτων.

Αν και η Ασία συμβάλλει περισσότερο στην πλαστική ρύπανση, η Ευρώπη και οι ΗΠΑ έχουν και αυτές τεράστιο μερίδιο ευθύνης στο πρόβλημα. Η στρατηγική της Ευρώπης σε σχέση με το πλαστικό έχει βασιστεί μάλιστα μέχρι στιγμής στην εξαγωγή των απορριμμάτων της στην Ασία, με τα κράτη της ΕΕ να στέλνουν εκατομμύρια τόνους πλαστικών σκουπιδιών σε χώρες όπως η Κίνα. Ωστόσο, στο πλαίσιο των προσπαθειών της για την προστασία του περιβάλλοντος της Κίνας, το Πεκίνο αποφάσισε να απαγορεύσει τις εισαγωγές πλαστικών απορριμμάτων από τις αρχές του 2018.

Αυτό σημαίνει την αναζήτηση εναλλακτικών αποδεκτών των απορριμμάτων, σε κράτη της Νοτιοανατολικής Ασίας, όπως το Βιετνάμ και τη Μαλαισία, προκαλώντας ανησυχίες για εξάπλωση του φαινομένου. Η κίνηση του Πεκίνου, ωστόσο, έχει οδηγήσει ορισμένες ευρωπαϊκές χώρες στο να βελτιώσουν τις διαδικασίες ανακύκλωσής τους.

Η πρόταση της Επιτροπής για απαγόρευση των πλαστικών προϊόντων μιας χρήσεως όμως παραμένει ελλιπής. Οι ειδικοί λένε ότι η απαγόρευση είναι ένας από τους τρόπους επίλυσης του προβλήματος για σύντομο χρονικό διάστημα, αλλά δεν μπορεί να θεωρηθεί ως λύση στο πρόβλημα.

«Η απαγόρευση ορισμένων πλαστικών προϊόντων μιας χρήσης για τα οποία υπάρχουν εναλλακτικές λύσεις είναι ένα λογικό βήμα, αλλά μελέτες δείχνουν ότι για να υπάρξει ουσιαστική λύση στο πλαστικό πρόβλημα των ωκεανών, πρέπει επίσης να επενδύσουμε στη συλλογή και διαχείριση αποβλήτων στις αναπτυσσόμενες χώρες», τόνισε η Ruffo.

Αυτή την άποψη μοιράζεται ο Borad. «Η απαγόρευση μπορεί να χρησιμεύσει για τη μείωση των απορριμμάτων προς το παρόν, αλλά αργότερα πρέπει να βρούμε μακροπρόθεσμες βιώσιμες λύσεις, εστιάζοντας σε καλύτερα συστήματα ανακύκλωσης και διαχείρισης αποβλήτων», δήλωσε ο αναλυτής, προσθέτοντας: «Πιστεύω ότι η πρόταση απαγόρευσης μπορεί να επισκιάσει την ανάγκη καινοτομιών για να επανασχεδιάσουμε ανακυκλώσιμα προϊόντα».

Με πληροφορίες από το Guardian, το BBC και τη DW.

Πηγή: tvxs.gr