Ο ΜΕΣΟΣ ΑΝΘΡΩΠΟΣ

Ο μέσος άνθρωπος παίζει κατ’ εξοχήν αποφασιστικό ρόλο στην ιστορία ενός λαού. Το ύφος του εθνικού σώματος εξαρτάται απ’ αυτόν. Δεν θέλω, κάθε άλλο, να απορρίψω την ισχυρή επέμβαση εξαίρετων ατόμων, μεγάλων μορφών στη μοίρα ενός λαού. Χωρίς αυτούς, τίποτα δε θα ήταν άξιο λόγου. Όμως όσο εξαιρετικοί, τέλειοι κι αν είναι, θα λειτουργήσουν ιστορικά μόνο στο βαθμό που το παράδειγμα και η επιρροή τους εμποτίσουν τον μέσο άνθρωπο. Τι μπορεί να γίνει; Η Ιστορία είναι αμετάκλητα το βασίλειο της μετριότητας. Η Ανθρωπότητα δεν έχει κεφαλαίο παρά μόνο το πρώτο της γράμμα, με το οποίο διακοσμείται τυπογραφικά. Οι μεγαλύτερες διάνοιες συντρίβονται πάνω στην απεριόριστη δύναμη του κοινότοπου. Ο πλανήτης είναι, κατά τα φαινόμενα, φτιαγμένος για να βασιλεύει ο μέσος άνθρωπος. 

Άρα, το σπουδαιότερο είναι να ανυψωθεί όσο είναι δυνατόν το μέσο επίπεδο. Αυτό που δίνει μεγαλοπρέπεια στους λαούς δεν είναι πρώτα οι μεγάλοι άνδρες, μα το επίπεδο της πολυπληθούς μετριότητας. Είναι πασιφανές, κατά τη γνώμη μου, ότι το μέσο επίπεδο δε θα ανυψωθεί ποτέ χωρίς την ύπαρξη ανώτερων παραδειγμάτων, πρότυπων που ωθούν προς τα πάνω τα απαθή πλήθη. Η επέμβαση μεγάλων ανδρών δεν είναι λοιπόν παρά δευτερεύουσα και έμμεση. Δεν αποτελούν ιστορική πραγματικότητα˙ ένας λαός μπορεί να διαθέτει ιδιοφυή άτομα χωρίς όμως το έθνος να αποκτά ιστορικά μεγαλύτερη αξία. Αυτό συμβαίνει κάθε φορά που η μάζα απειθεί και δεν ακολουθεί αυτά τα παραδείγματα, δεν τελειοποιείται. 

Είναι αξιοπερίεργο ότι οι ιστορικοί, ακόμη και πρόσφατα, ασχολήθηκαν αποκλειστικά με το ασυνήθιστο, με εκπληκτικά συμβάντα, χωρίς να έχουν παρατηρήσει ότι όλα αυτά δεν έχουν παρά μια δευτερεύουσα αξία ή στην καλύτερη περίπτωση μια μερική αξία, και ότι η πραγματικότητα στην ιστορία είναι ακριβώς η καθημερινότητα, ο απέραντος ωκεανός όπου πνίγεται κάθε ασυνήθιστο και εξαίρετο φαινόμενο.

 

Jose Ortega y Gasset 

https://www.stontoixo.com