ΠΑΣΚΑΛ ΜΠΡΙΚΝΕΡ

Φιλόσοφος, δοκιμιογράφος και μυθιστοριογράφος, το «τρομερό παιδί» της γαλλικής διανόησης, βραβευμένος με Medicis και Renaudot, συγγραφέας του μπεστ σέλερ «Τα μαύρα φεγγάρια του έρωτα», του αυτοβιογραφικού βιβλίου «Ενας καλός γιος», αλλά και πολλών δοκιμίων όπως «Το παράδοξο του έρωτα», «Η μελαγχολική δημοκρατία», ένας κοσμοπολίτης, με ρηξικέλευθες απόψεις, ο Πασκάλ Μπρικνέρ, συχνά πυκνά έρχεται στην Ελλάδα.

Κουβαλάει άλλωστε μέσα του την «ελληνική κληρονομιά», από μαθητής ακόμα σε σχολείο Ιησουιτών όπου ήρθε επαφή με το αρχαίο ελληνικό πνεύμα (είχε εντυπωσιαστεί μάλιστα με τον Δημοσθένη που έβαζε χαλίκια στο στόμα του, το προσπάθησε και ίδιος μικρός, όπως λέει, αλλά δεν τα… κατάφερε), ενώ αργότερα, τη δεκαετία του ’70 τριγύρισε στην Αθήνα και στα νησιά του Αιγαίου, όπου κατάλαβε την πολυπλοκότητα μιας χώρας «στο κατώφλι της Ανατολής».

«Αυτό που μας συγκινεί όλους είναι το φως της Ελλάδας αλλά και η Ιστορία της ως τραγωδία στην οθωμανική περίοδο, αλλά και στον 20ό αιώνα», είπε ο 70χρονος Πασκάλ Μπρικνέρ την Πέμπτη το βράδυ, στο κατάμεστο Public, καλεσμένος των εκδόσεων Πατάκη (τέλη Οκτωβρίου θα κυκλοφορήσει το βιβλίο του «Η σοφία του χρήματος»), σε μια ενδιαφέρουσα συζήτηση με τον συγγραφέα και δημοσιογράφο Γιώργο Αρχιμανδρίτη.

«Μύθος και φιλοσοφία είναι η Ελλάδα, το απόλυτο θαύμα της ευρωπαϊκής σκέψης. Μια περιοχή τόσο γόνιμη που δεν εξαντλεί ποτέ το ενδιαφέρον μας και την ανακαλύπτουμε συνεχώς με βιβλία όπως το «Un été avec Homère» του Σιλβέν Τεσόν ή «Μια Οδύσσεια» του Ντάνιελ Μέντελσον και με τη μυθολογία. Η κληρονομιά της Ελλάδας είναι πολύ έντονη στην Γαλλία σήμερα. Η πιο κοινή εικόνα της είναι η τουριστική που έχουμε, τα γαλλικά media μιλούν για την αναγέννηση της χώρας σας μετά την κρίση, υποστηρίξαμε την παραμονή σας στην ευρωζώνη. Η δυσκολία είναι να συνδέσει κανείς το φυσικό περιβάλλον και τη σύγχρονη ζωή με την αρχαιότητα, να δούμε τι έχει παραμείνει από αυτήν στη σημερινή Ελλάδα».

Ορεξάτος και χαλαρός, ο Πασκάλ Μπρικνέρ είχε διάθεση να μιλήσει επί παντός επιστητού…

■ Φιλοσοφία. Η ανάπτυξη της φιλοσοφίας είναι αποτέλεσμα του δημοκρατικού πολιτεύματος. Η σκέψη των Ελλήνων φιλοσόφων οδήγησε στη δημιουργία της δημοκρατίας. Η φιλοσοφία είναι διάλογος, ο σεβασμός της άποψης του άλλου. Και παρ’ όλη την αμφισβήτηση, ότι δηλαδή η φιλοσοφία γεννήθηκε από τον σουφισμό ή τον βουδισμό, πάντα αναφερόμαστε στους αρχαίους Ελληνες όταν σπουδάζουμε φιλοσοφία.

■ Ερωτας. Σύμφωνα με τον Πλάτωνα ο έρωτας του σώματος είναι ένα μέσο για να θαυμάσουμε τις ιδέες. Ο χριστιανισμός πρεσβεύει την αγάπη χωρίς όρους και προϋποθέσεις. Ο έρωτας είναι ένα φαινόμενο πολιτισμικό κι αυτό που διαφοροποιεί την εποχή μας με παλαιότερους αιώνες είναι ότι ο έρωτας εισήλθε στον θεσμό του γάμου έπαψε ο γάμος να είναι ένα συμβόλαιο.

Παλιά οι άνθρωποι παντρεύονταν με συμβόλαιο και αγαπούσαν έξω από τον γάμο, σήμερα, στην Ευρώπη, τουλάχιστον, παντρευόμαστε από έρωτα. Ενα από τα προβλήματα του γάμου από έρωτα είναι ότι επιταχύνει τη φθορά του ζευγαριού. Παντρευόμαστε από πάθος και επιθυμία και όταν αυτά εξαφανίζονται ο γάμος δεν έχει λόγο ύπαρξης. Ερωτευόμαστε μια φαντασίωση, ψάχνουμε στον άλλο κάτι που να είναι γνώριμο σε μας, τη δική μας εικόνα. Πρέπει να καταστρέψεις τη φαντασίωση για να ερωτευτείς πραγματικά τον άλλον γι’ αυτό που είναι και όχι γι’ αυτό που προβάλλεις πάνω του.

■ Κράτος πρόνοιας. Η αγάπη μας για τη δημοκρατία είναι η αγάπη μας για ευημερία. Η αντίφαση του σύγχρονου ανθρώπου συνοψίζεται στο: «Αφήστε με ήσυχο όταν όλα πάνε καλά και φροντίστε με όταν όλα πάνε άσχημα».

Αυτό συμβαίνει στη Γαλλία όπου ο κόσμος δίνει στην έννοια της κρίσης άλλη διάσταση από την πραγματική, οι Γάλλοι θεωρούν ότι είναι οι πιο δυστυχισμένοι στον κόσμο, ακόμα και σε σύγκριση με χώρες όπου υπάρχει μεγάλη φτώχεια, όπως το Μπαγκλαντές. Το πρόβλημα στις σημερινές δημοκρατίες είναι η διαχείριση των ανθρώπων, οι οποίοι θεωρούν ότι έχουν περισσότερα δικαιώματα παρά υποχρεώσεις. Είναι πιο εύκολο να μετρήσεις τον μισθό σου παρά την ψυχική ευημερία.

Υπάρχει το ευρωπαϊκό μοντέλο, όπου το κράτος προσφέρει κάποια ασφάλεια στον πολίτη και τον ελέγχει ταυτόχρονα, και το αμερικανικό μοντέλο, όπου υπάρχει πιο μεγάλη ελευθερία, αλλά τεράστια ανασφάλεια. Στην Αμερική η φτώχεια δεν είναι πολιτικό πρόβλημα, το χειρίζονται οργανώσεις, η Εκκλησία κ.λπ. και η λύση είναι η εγκατάλειψη των φτωχών από το κράτος. Το αντίθετο, δηλαδή, από το ευρωπαϊκό κράτος πρόνοιας.

■ Μνήμη και λήθη. Οι λαοί που κοιτούν στο μέλλον τους πρέπει να ξεχάσουν την Ιστορία, γιατί αν φέρνουν συνέχεια στο προσκήνιο τα εγκλήματα που έχουν διαπράξει δεν μπορούν να προχωρήσουν. Δεν μπορούμε να φέρουμε αιώνια τα κακώς κείμενα των προγόνων μας γιατί τότε θα είμαστε ένοχοι για πάντα. Την Ευρώπη τη βαραίνει ένα ιστορικό παρελθόν, ιδίως μετά τον 20ό αιώνα, με τη μνήμη των δύο Παγκοσμίων Πολέμων. Παρ’ όλα αυτά γλιτώσαμε από τα όργια του αίματος και μπορέσαμε να χτίσουμε ένα μέλλον χωρίς να μας εμποδίζει το οδυνηρό παρελθόν.

■ Λαϊκισμός. Η δημοκρατία τρέφεται από τους εχθρούς της και οι λαϊκιστικές κυβερνήσεις ευημερούν επειδή δίνουν απαντήσεις στις ανησυχίες των λαών, όταν οι λαοί έχουν την αίσθηση ότι οι νόμοι δεν τους προστατεύουν.

Δεν πρέπει να δαιμονοποιούμε πολύ τους λαϊκιστές, πρέπει να καταλάβουμε τους λόγους που ήρθαν στην εξουσία σε κράτη-πλούσια, όπως η Ουγγαρία και η Πολωνία, και να δούμε το πρόβλημα της πολιτικής ανασφάλειας που υπάρχει. Φυσικά δεν βλέπω θετικά αυτές τις κυβερνήσεις, όμως πιστεύω πως πρέπει να τις πολεμήσουμε με τα όπλα της πειθούς και του ορθού λόγου και όχι με τη δαιμονοποίησή τους.

_______________________
   Πηγή: efsyn.gr