"η μουσική είναι η πανανθρώπινη γλώσσα".

Να ναι η μουσική ένας "σκεπτόμενος θόρυβος", όπως είχε πει ο Βίκτωρ Ουγκώ, ή μήπως "χώρις τη μουσική, η ζωή θα ήταν ένα λάθος", όπως σημείωσε ο Νίτσε; Μάλλον, το παρακάτω πείραμα της ζούγκλας έρχεται να επιβεβαιώσει τα λόγια του Χένρι Γουόντσγουρθ Λονγκφέλοου, ο οποίος υπογράμμισε ότι "η μουσική είναι η πανανθρώπινη γλώσσα".

Μία νέα έρευνα η οποία πραγματοποιήθηκε από τα Πανεπιστήμια McGill, Montreal και το Τεχνικό Πανεπιστήμιο του Βερολίνου, καταλήγει στο συμπέρασμα ότι η μουσική έχει μία καθολική επίδραση στους ανθρώπους, δίχως να ξεχωρίζει έθνη, θρησκείες και κουλτούρες.

Η μελέτη σε αφρικάνικο έδαφος

Η ερευνητική ομάδα των Πανεπιστημίων έκανε ένα ταξίδι στην κεντρική Αφρική, και μελέτησε μία ομάδα ανθρώπων της φυλής Μπενζελέ των Πυγμαίων του Κογκό, όσον αφορά τα μουσικά τους ακούσματα, αλλά και τις αντιδράσεις τους σε ξένες προς τους ίδιους μουσικές συνθέσεις.
Αντίστοιχα, η ερευνητική ομάδα συγκέντρωσε ένα σύνολο ανθρώπων από κατοίκους του Μόντρεαλ στον Καναδά, οι οποίοι κλήθηκαν να ακούσουν την ίδια μουσική, με αυτή που θα άκουγαν τα μέλη της φυλής Μπενζελέ.
Εδώ, να σημειώσουμε ότι η φυλή Μπενζελέ ζει εντελώς απομονωμένα, δίχως να έχει πρόσβαση σε ραδιόφωνο, τηλεόραση και ηλεκτρισμό. Ωστόσο, έχουν μουσικά ερεθίσματα, τα οποία προέρχονται από την ίδια την κουλτούρα τους, η οποία συμφωνεί με την τακτική αναπαραγωγή της μουσικής, συνήθως, για τελετουργικούς λόγους.
Στη μελέτη, ειδικότερα, συμμετείχαν 40 Πυγμαίοι και 40 Καναδοί ερασιτέχνες ή επαγγελματίες μουσικοί, που άκουσαν συνολικά 19 μουσικά αποσπάσματα, δυτικής μουσικής ή μουσικής των Πυγμαίων, διάρκειας 30 έως 90 δευτερολέπτων.

Τα μουσικά ακούσματα

Η κλασική μουσική

Τα δείγματα της δυτικής μουσικής προέρχονταν από κλασικά ορχηστρικά κομμάτια, ενώ συμπεριλήφθηκαν και μουσικά αποσμάσματα από κινηματογραφικές ταινίες, όπως για παράδειγμα ο “Πόλεμος των Άστρων”.
Η μουσική της φυλής Μπενζελέ ήταν πολυφωνική φωνητική, η οποία έχει ως στόχο να ηρεμεί το κλάμα ενός μωρού, να κατευνάζει τον πόνο έπειτα από τον θάνατο ή να εύχεται καλή τύχη στον κυνηγό.
Όπως σημείωνει η ερευνήτρια Nathalie Fernando, η οποία μελετά τη μουσική των Μπενζελέ εδώ και δέκα χρόνια, “αν ένα μωρό κλαίει, οι Μπενζελέ θα τραγουδήσουν ένα χαρούμενο τραγούδι, ενώ το ίδιο θα κάνουν και όταν οι άνδρες φοβούνται να πάνε για κυνήγι. Γενικά η μουσική χρησιμοποιείται στην κουλτούρα τους για να απομακρύνει όλα τα αρνητικά συναισθήματα, έτσι δεν είναι παράξενο πως όλη η μουσική που ακούνε, τους κάνει να νιώθουν ωραία”.

Οι όμοιες αντιδράσεις

Στιγμιότυπο από την έρευνα

Οι ερευνητές ζήτησαν από τη φυλή Μπενζελέ και από την ομάδα των Καναδών να βαθμολογήσουν αυτά που άκουσαν, αλλά και να εκφράσουν συναισθήματα που τους προκάλεσαν αυτά τα μουσικά κομμάτια.
Την ίδια στιγμή, οι επιστήμονες -μέσω βιοαισθητήρων- κατέγραφαν τον παλμό της καρδιάς των ακροατών, τον ιδρώτα των χεριών τους, τον ρυμθό της αναπνοής και άλλα βιομετρικά στοιχεία.
Εντυπωσιακά, οι δύο ομάδες, παρά τις διαφορετικές καταβολές, εξέφρασαν ομοφωνία στο κατά πόσο η μουσική ήταν ηρεμιστική ή διεγερτική.
“Η μεγάλη μας ανακάλυψη είναι ότι οι ακροατές από πολύ διαφορετικές ομάδες ανθρώπων αντέδρασαν με παρόμοιους τρόπους, στο κατά πόσο η μουσική τους ηρεμούσε ή τους διέγειρε”, δήλωσε, σχετικά, ο επικεφαλής της έρευνας, Hauke Egermann.
“Οι άνθρωποι φαίνεται να αντιδρούν παρόμοια στον ρυθμό της μουσικής, στον τόνο της και στο ηχόχρωμά της”, συμπλήρωσε.

Η μόνη διαφορά

Η γκάμα συναισθημάτων

Η μόνη διαφορά που σημειώθηκε μεταξύ των δύο ομάδων, αφορούσε τον χαρακτηρισμό της μουσικής ως "ωραίας ή άσχημης".
Ειδικότερα, οι Καναδοί ακροατές δήλωσαν πως ένιωθαν περισσότερα συναισθήματα όταν άκουγαν τη δική τους μουσική, ενώ οι Μπενζέλε -είτε άκουγαν τα δυτικά αποσπάσματα είτε τη δική τους μουσική- δεν εξέφρασαν κάποια έντονη συναισθηματική αντίδραση.
Αυτό, σύμφωνα με τους επιστήμονες, οφείλεται στον διαφορετικό ρόλο της μουσικής στην κουλτούρα ενός Δυτικού, σε σχέση με την κουλτούρα ενός Πυγμαίου.
Η ερευνήτρια Nathalie Fernando σημείωνει, χαρακτηριστικά, ότι “τα αρνητικά συναισθήματα διαταράσσουν την αρμονία του δάσους στην κουλτούρα των Πυγμαίων, γι' αυτό θεωρούνται επικίνδυνα”. Ίσως, για αυτό να αποφεύγουν να τα εκφράσουν.

Η επιβεβαίωση του Λονγκφέλοου

Ο Stephen McAdams, ένας εκ των ερευνητών, καταλήγει στο εξής συμπέρασμα: “Οι άνθρωποι προσπαθούν να καταλάβουν για αρκετό διάστημα, αν ο τρόπος που αντιδρούν στη μουσική βασίζεται στην κουλτούρα από την οποία προέρχονται, ή σε κάποια καθολικά χαρακτηριστικά της ίδιας της μουσικής. Τώρα ξέρουμε πως, στην πραγματικότητα, είναι κομμάτι και των δύο”.
Και όπως είχε πει ο Αμερικάνος λογοτέχνης Χένρι Γουόντσγουρθ Λονγκφέλοου, προλαβαίνοντας τα πειράματα της επιστήμης, ήδη από τον 19ο αιώνα, “η μουσική είναι η πανανθρώπινη γλώσσα”.

 http://www.pathfinder.gr