Τα σημαντικότερα επιστημονικά επιτεύγματα του 2011

Μια διεθνής κλινική δοκιμή που έδειξε ότι τα φάρμακα κατά του AIDS μπορούν να είναι το ίδιο αποτελεσματικά με τα προφυλακτικά στην παρεμπόδιση της διάδοσης του ιού HIV, κρίθηκε η σημαντικότερη επιστημονική ανακάλυψη στον κόσμο για το 2011 από το έγκριτο περιοδικό «Science», που κάθε χρόνο δημοσιεύει τον σχετικό απολογισμό.

Την επιλογή των δέκα σημαντικότερων επιτευγμάτων κάνει ο κυριότερος επιστημονικός φορέας των ΗΠΑ, η Αμερικανική Ένωση για την Προώθηση της Επιστήμης (AAAS), η οποία εκδίδει και το «Science».

Η έρευνα για το AIDS, που άρχισε το 2007 και αφορούσε 1.763 ετεροφυλόφιλα ζευγάρια, στα οποία ο ένας σύντροφος είχε τον ιό και ο άλλος όχι, έδειξε ότι οι ασθενείς που έγκαιρα λαμβάνουν αντι-ιικά φάρμακα, μειώνουν τον κίνδυνο ετεροφυλόφιλης μετάδοσης του ιού κατά 96%.

Εδώ και χρόνια, οι επιστήμονες είχαν προτείνει ότι τα αντι-ιικά φάρμακα κατά του HIV, που δίνονται σε ασθενείς με AIDS, θα μπορούσαν επίσης να μειώσουν σημαντικά τον κίνδυνο μετάδοσης της νόσου σε σεξουαλικούς συντρόφους που δεν είναι φορείς του ιού.

Η νέα έρευνα (με την κωδική ονομασία ΗΡΤΝ 052) αποδείχνει ακριβώς αυτό, ανοίγοντας νέες στρατηγικές πρόληψης.

Η ανακάλυψη, με επικεφαλής τον Μάιρον Κοέν της Ιατρικής Σχολής του πανεπιστημίου της Β. Καρολίνα, που δημοσιεύτηκε στο ιατρικό περιοδικό «New England Journal of Medicine» τον Αύγουστο, χαρακτηρίστηκε ορόσημο προόδου στην 30χρονη μάχη κατά της θανατηφόρου νόσου, η οποία έχει μολύνει περίπου 33 εκατ. ανθρώπους διεθνώς και σκότωσε 1,8 εκατ. το 2009.

Τα άλλα εννέα επιτεύγματα του έτους, τα οποία συμπληρώνουν την πρώτη δεκάδα:

- Το κατόρθωμα του ιαπωνικού διαστημικού σκάφους «Χαγιαμπούσα», το οποίο ξεπέρασε τις σοβαρές τεχνικές δυσκολίες που του παρουσιάστηκαν και κατάφερε, έστω και με τρία χρόνια καθυστέρηση, να φέρει πίσω στη Γη δείγμα από την επιφάνεια του αστεροειδούς «Ιτοκάβα». Η σχετική ανάλυση έδειξε, μεταξύ άλλων, ότι ο ηλιακός «άνεμος» αποχρωματίζει τους αστεροειδείς, καθώς επίσης ότι οι πιο κοινοί μετεωρίτες που ανευρίσκονται στον πλανήτη μας (οι χονδρίτες), προέρχονται από τέτοιους μεγαλύτερους αστεροειδείς όπως ο «Ιτοκάβα».

- Μετά από μελέτες το 2010 που είχαν δείξει ότι οι Ευρωπαίοι και οι Ασιάτες έχουν κληρονομήσει το 2% έως 6% του DNA τους από τους Νεάντερταλ μετά προφανώς από επιμιξίες, νέες αναλύσεις φέτος έδειξαν ότι η επιμιξία με τους ανθρώπους των σπηλαίων ενίσχυσε το ανοσοποιητικό σύστημα των σύγχρονων ανθρώπων, ενώ προέκυψαν νέα στοιχεία στη Ν.Αφρική ότι ο ικανός στην κατασκευή εργαλείων Αυστραλόπιθηκος sediba είναι ο άμεσος πρόγονός μας.

- Ιάπωνες ερευνητές απεικόνισαν για πρώτη φορά τη δομή του «Φωτοσυστήματος 2», μιας φωτοσυνθετικής πρωτεΐνης που χρησιμοποιούν τα φυτά για να διασπάσουν το νερό σε άτομα υδρογόνου και οξυγόνου. Η ανακάλυψη μπορεί μελλοντικά να διευκολύνει την παραγωγή «καθαρής» ενέργειας.

- Οι αστρονόμοι, χρησιμοποιώντας το τηλεσκόπιο Κεκ της Χαβάης, εντόπισαν δύο «παρθένα» νέφη αερίου υδρογόνου, τα οποία φαίνεται να έχουν την ίδια αρχική χημική σύνθεση με αυτήν που εκτιμάται ότι υπήρχε κατά τα πρώτα χρόνια μετά το αρχικό «Μπιγκ Μπανγκ» της δημιουργίας.

Μια άλλη ομάδα ανακάλυψε ένα άστρο χωρίς σχεδόν καθόλου μέταλλα, όπως ήσαν τα πρώτα άστρα στο σύμπαν, πράγμα που δείχνει ότι πιθανότατα, παρά την βίαιη φύση του σύμπαντος, διατηρούνται στο «βαθύ» διάστημα αρχέγονες «νησίδες» που έχουν διατηρήσει την πρωτογενή σύστασή τους.

- Οι επιστήμονες έριξαν νέο φως στις ευμεγέθεις μικροβιακές κοινότητες που ζουν στο ανθρώπινο σώμα και συμβιώνουν μαζί μας (το λεγόμενο «μικροβίωμα»). Η έρευνα, μεταξύ άλλων, έδειξε ότι ο κάθε άνθρωπος έχει μια «δική του» κυρίαρχη κατηγορία βακτηρίων στο έντερό του, από τα οποία άλλα προτιμούν το κρέας και τις πρωτεΐνες και άλλα είναι φυτοφάγα.

- Η προσπάθεια δημιουργίας του πρώτου αποτελεσματικού εμβολίου για την ελονοσία σημείωσε σημαντική πρόοδο μετά τη δημοσιοποίηση των πρώτων αποτελεσμάτων μιας μεγάλης κλινικής δοκιμής που έδειξε ότι μειώνει στο μισό περίπου τον κίνδυνο μόλυνσης.

- Πολλές ήταν το 2011 οι ανακαλύψεις νέων παράξενων εξωπλανητών, κυρίως χάρη στο διαστημικό τηλεσκόπιο «Κέπλερ» της NASA. Ξεχώρισαν μία ομάδα έξι μεγάλων πλανητών σε τροχιά γύρω από το άστρο Κέπλερ-11, σε απόσταση περίπου 2.000 ετών φωτός από τη Γη, καθώς επίσης ο εντοπισμός δέκα «ορφανών» πλανητών που δεν φαίνεται να περιφέρονται γύρω από κανένα «μητρικό» άστρο, ενός πλανήτη που έχει δύο ήλιους και ενός άλλου που περιφέρεται με αντίστροφη φορά από τη φορά του άστρου του.

- Η ανακάλυψη από χημικούς νέων συνθετικών πορωδών ορυκτών, των ζεολίθων, οι οποίοι μπορούν να έχουν σωρεία πρακτικών εφαρμογών, όπως νέου τύπου απορρυπαντικά για τα πλυντήρια και νέες διαδικασίες καθαρισμού στη βιομηχανία (πετρελαίου, αερίου κ.α.).Οι νέοι ζεόλιθοι είναι φθηνότεροι, πιο λεπτοί και πιο κατάλληλοι για την επεξεργασία και κάθαρση μεγάλων οργανικών μορίων.

- Στον τομέα της βιολογίας, ξεχώρισε η ανακάλυψη ότι η απομάκρυνση των παλαιών κυττάρων (που έχουν πάψει πια να διαιρούνται) μπορεί να επιβραδύνει τα συμπτώματα της γήρανσης. Τα σχετικά πειράματα με ποντίκια έδειξαν ότι ο «καθαρισμός» του οργανισμού από τα γερασμένα κύτταρα μπορεί να καθυστερήσει την εμφάνιση καταρράκτη ή μυϊκής αδυναμίας. Η διάρκεια ζωής των πειραματόζωων δεν επιμηκύνθηκε, αλλά η ποιότητα ζωής τους βελτιώθηκε.

Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ