Γιορτινά έθιμα σε όλη την Ελλάδα

Οι γιορτές των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς αποτελούν μια μοναδική ευκαιρία για αναβίωση εθίμων και παραδόσεων σε όλες τις χώρες του κόσμου. Στην Ελλάδα κάθε περιοχή βάζει τα καλά της, στολισμένα χριστουγεννιάτικα δέντρα, λαμπερά στολίδια, καραβάκια διακοσμημένα με μπλε και λευκά φωτάκια στολίζουν τα σπίτια και τους δρόμους και μελωδικές καμπάνες και παιδικά κάλαντα αντηχούν στις πόλεις και στα χωριά!

Ανακαλύψτε τα χριστουγεννιάτικα έθιμα της χώρας μας, με οδηγό το Visit Greece.

Προσοχή στα ξωτικά

Στη χώρα μας, τα ξωτικά των Χριστουγέννων είναι οι γνωστοί μας "καλικάντζαροι", σκανταλιάρικα μικρά πλάσματα, που ανεβαίνουν στην επιφάνεια της γης την περίοδο μεταξύ Χριστουγέννων και Φώτων. Όσο είναι επάνω στη γη, οι καλικάντζαροι διασκεδάζουν με το να κρύβονται στα σπίτια των ανθρώπων και να τους τρομάζουν αναποδογυρίζοντας έπιπλα, καταβροχθίζοντας χριστουγεννιάτικα φαγητά ή μολύνοντας το νερό.
Σε ολόκληρη την Ελλάδα, υπάρχουν ποικίλα εθιμοτυπικά που ακολουθούνται για να απομακρυνθούν οι καλικάντζαροι. Σε ορισμένα μέρη, ραντίζουν με αγιασμό όλα τα δωμάτια του σπιτιού, ενώ σε άλλα, όπως στην Κεφαλλονιά, καίνε λιβάνι στην είσοδο του σπιτιού κάνοντας το σύμβολο του σταυρού για να απομακρύνουν τα άτακτα αυτά πλάσματα. Οι καλικάντζαροι εξαφανίζονται την ημέρα εορτασμού των Θεοφανίων, όταν όλα τα νερά καθαγιάζονται, και επιστρέφουν στον κέντρο της γης.

Οι μωμόγεροι πλημμυρίζουν τους δρόμους

Σε διάφορα μέρη της Ελλάδας (Αριδαία Πέλλας, Καρδίτσα, σε χωριά της Κοζάνης κ.ά.), των οποίων οι κάτοικοι κατάγονται από τον Πόντο, αναβιώνει το έθιμο αυτό που συμβολίζει τη γονιμότητα της γης. Τις ημέρες μεταξύ Χριστουγέννων και Φώτων, πομπή μεταμφιεσμένων ξεχύνεται στους δρόμους χορεύοντας στους ήχους των παραδοσιακών οργάνων.

Ακολούθησε ένα διονυσιακό τελετουργικό

Στην Καστοριά, οι κάτοικοι αναβιώνουν ένα διονυσιακό έθιμο που διαρκεί τρεις ολόκληρες ημέρες, τα «ραγκουτσάρια». Αν θέλεις και εσύ να πάρεις μέρος σε αυτή τη γιορτή, πρέπει να μεταμφιεστείς και να φορέσεις τρομακτικές μάσκες για να φοβίσεις τα κακά πνεύματα.
Θα πρέπει επίσης να πας σε όλα τα σπίτια και στα γειτονικά χωριά και να ζητήσεις από τους κατοίκους να σε ανταμείψουν για την προστασία που τους παρέχεις από τις οντότητες που θέλουν να τους βλάψουν. Ωστόσο, καθώς θα μάχεσαι το κακό, φαγητό και ποτό θα σου προσφέρονται σε κάθε γωνιά, ενώ οι ήχοι της παραδοσιακής μουσικής θα σε προσκαλούν να χορεύεις και να συνοδεύεις τους μουσικούς που πλημμυρίζουν τους δρόμους της πόλης.

Στη Φλώρινα, οι εορτασμοί των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς έχουν τη λάμψη της φωτιάς

Παραδοσιακό έθιμο που διατηρήθηκε στους αιώνες και συμβολίζει τη φωτιά που άναψαν οι βοσκοί για να ζεσταθεί ο νεογέννητος Χριστός. Η προετοιμασία διαρκεί μήνες, ενώ το άναμμα μοιάζει με μάχη που δίνουν όλοι οι κάτοικοι σε κάθε γειτονιά της πόλης την παραμονή των Χριστουγέννων. Για τον εορτασμό του καινούριου χρόνου, τα μπαμπάρια υμνούν την αναγέννηση και την καρποφορία της γης.

Έθιμα επηρεασμένα από τις αρχαίες τελετές για τη θεά Δήμητρα

Η αναπαράσταση ενός παραδοσιακού γάμου λαμβάνει χώρα στο χωριό Βόλακας στη Δράμα, στις 8 Ιανουαρίου, μέρα επίσης αφιερωμένη στο λειτούργημα της μαίας. Στον Βόλακα, οι εκδηλώσεις τις ημέρες των Θεοφανίων είναι ιδιαίτερα πλούσιες, καθώς κυριαρχούν οι μεταμφιέσεις, οι αναπαραστάσεις και ο χορός στους δρόμους του χωριού.

Τα έθιμα για καλή τύχη

Το λεγόμενο "ποδαρικό", το κρέμασμα της κρεμμύδας στην πόρτα και το σπάσιμο του ροδιού είναι τα πιο χαρακτηριστικά. Από τους αρχαίους ακόμα χρόνους, τόσο η κρεμμύδα όσο και το ρόδι αποτελούσαν σύμβολα ευημερίας, αφθονίας για την οικογένεια και καλοτυχίας για τους απογόνους.
Την ημέρα της Πρωτοχρονιάς, σπάμε ένα ρόδι στο κατώφλι ή στην είσοδο του σπιτιού μας (ένα έθιμο που πολλές φορές ακολουθεί και η νύφη σε ορισμένα μέρη της Ελλάδας όταν φτάνει σπίτι της μετά το γάμο), ενώ την παραμονή της Πρωτοχρονιάς, σε ορισμένα χωριά, οι κάτοικοι κρεμούν μία κρεμμύδα στην πόρτα τους∙ το επόμενο πρωί ο πατέρας ή η μητέρα της οικογένειας χτυπούν με αυτή τα παιδιά τους ελαφρά στο κεφάλι για να τα ξυπνήσουν και να παρακολουθήσουν όλοι την εορταστική λειτουργία που τελείται με γλυκιά κατάνυξη σε κάθε εκκλησία του τόπου μας.
Στην Κεφαλλονιά, ακολουθείται το λεγόμενο "ευωδιαστό έθιμο": για να γιορτάσουν τον ερχομό του καινούριου χρόνου, οι κάτοικοι ραντίζουν ο ένας τον άλλο με κολόνιες!