ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΕΣ ΑΝΑΚΑΛΥΨΕΙΣ ΤΗΣ ΔΕΚΑΕΤΙΑΣ
Η δεκαετία του 2010 φτάνει στο τέλος της και πρόκειται για μια περίοδο γεμάτη σημαντικές επιστημονικές ανακαλύψεις. Ειδικότερα, τα τελευταία 10 χρόνια, οι επιστήμονες σε όλο τον κόσμο κατέγραψαν αξιοσημείωτη πρόοδο στην κατανόηση του ανθρώπινου σώματος, του πλανήτη μας και του κόσμου που μας περιβάλλει. Και οι συντάκτες του National Geographic έκαναν ένα εκτενές αφιέρωμα στις πιο σημαντικές ανακαλύψεις που θεωρούν ότι έχουν θέσει τα θεμέλια για τα πιο σημαντικά ευρήματα κατά την επόμενη δεκαετία.
Ανίχνευση των πρώτων βαρυτικών κυμάτων
Αν και οι υπαινιγμοί ύπαρξης των βαρυτικών κυμάτων προέκυψαν για πρώτη φορά στη δεκαετία του 1970, κανείς δεν τα ανίχνευσε άμεσα μέχρι το 2015, όταν το παρατηρητήριο LIGO με έδρα τις Η.Π.Α. αισθάνθηκε το μετασεισμό μιας μακρινής σύγκρουσης ανάμεσα σε δύο μαύρες τρύπες. Η ανακάλυψη, που ανακοινώθηκε το 2016, άνοιξε έναν νέο τρόπο να «ακούσουμε» τον κόσμο.Το 2017, το LIGO και το ευρωπαϊκό παρατηρητήριο Virgo αισθάνθηκαν μια άλλη σειρά δονήσεων, αυτή τη φορά όταν δύο αστέρια νετρονίων συγκρούστηκαν. Τα τηλεσκόπια σε όλο τον κόσμο είδαν τη σχετική έκρηξη, καθιστώντας το γεγονός το πρώτο που παρατηρήθηκε. Τα δεδομένα αυτά έχουν δώσει στους επιστήμονες μια άνευ προηγουμένου ματιά στο πώς λειτουργεί η βαρύτητα και πώς σχηματίζονται στοιχεία όπως το χρυσό και το ασήμι.
Ανασκόπηση στο γενεαλογικό μας δέντρο
Η δεκαετία έχει σημειώσει πολυάριθμες προόδους στην κατανόηση της περίπλοκης ιστορίας μας για την προέλευση, συμπεριλαμβανομένων νέων ημερομηνιών σε γνωστά απολιθώματα και την προσθήκη πολλών νέων κλάδων. Το 2010, ο εξερευνητής του National Geographic, Lee Berger, αποκάλυψε έναν μακρινό πρόγονο που ονομάζεται Australopithecus sediba. Πέντε χρόνια αργότερα, ανακοίνωσε ότι το σύστημα σπηλαίων του Cradle of Humanity της Νότιας Αφρικής περιείχε απολιθώματα ενός νέου είδους: του Homo naledi, του οποίου η ανατομία μοιάζει με αυτή των σύγχρονων ανθρώπων. Μια μελέτη έδειξε επίσης ότι ο Homo naledi έζησε περίπου 236.000 και 335.000 χρόνια πριν.Επανάσταση στη μελέτη του αρχαίου DNA
Καθώς οι τεχνολογίες προσδιορισμού αλληλουχίας του DNA έχουν βελτιωθεί εκθετικά, η τελευταία δεκαετία έχει δει τεράστια άλματα στην κατανόηση του πώς το γενετικό μας παρελθόν διαμορφώνει τους σύγχρονους ανθρώπους. Το 2010, οι ερευνητές δημοσίευσαν το πρώτο σχεδόν ολοκληρωμένο γονιδίωμα από έναν αρχαίο Homo sapiens, ξεκινώντας μια επαναστατική δεκαετία στη μελέτη του DNA των προγόνων μας. Από τότε, έχουν αναλυθεί περισσότερα από 3.000 αρχαία γονιδιώματα, συμπεριλαμβανομένου του DNA της Ναΐας, μιας κοπέλας που πέθανε στο σημερινό Μεξικό πριν από 13.000 χρόνια.
Σε μια άλλη εντυπωσιακή ανακάλυψη, οι επιστήμονες που μελετούσαν το αρχαίο DNA αποκάλυψαν το 2018 ότι ένα οστό ηλικίας 90.000 ετών ανήκε σε κοπέλα της οποίας η μητέρα ήταν Νεάντερταλ και ο πατέρας Denisovan, καθιστώντας την ως τον πρώτο υβριδικό αρχαίο άνθρωπο στη γη.
Αποκαλύπτοντας χιλιάδες νέους εξωπλανήτες
Η ανθρώπινη γνώση των πλανητών που βρίσκονται σε τροχιά γύρω από τα αστέρια έκανε τεράστιο άλμα προς τα εμπρός μέσα στο 2010. Από το 2009 έως το 2018, το διαστημικό τηλεσκόπιο Kepler της NASA βρήκε πάνω από 2.700 επιβεβαιωμένους εξωπλανήτες, περισσότερο από το ήμισυ του τρέχοντος συνόλου. Ο διάδοχός του TESS, που ξεκίνησε το 2018, εξερευνά τον νυχτερινό ουρανό και έχει ήδη εντοπίσει 34 επιβεβαιωμένους εξωπλανήτες.Η εποχή του Crispr
Το 2010 υπήρξε τεράστια πρόοδος στην ικανότητά μας να επεξεργαστούμε με ακρίβεια το DNA, σε μεγάλο βαθμό χάρη στην αναγνώριση του συστήματος Crispr-Cas9. Το 2012, οι ερευνητές πρότειναν ότι το Crispr-Cas9 θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί ως ένα ισχυρό εργαλείο γενετικής επεξεργασίας, καθώς κόβει με ακρίβεια το DNA με τρόπους που οι επιστήμονες μπορούν εύκολα να προσαρμόσουν. Μέσα σε λίγους μήνες, άλλες ομάδες επιβεβαίωσαν ότι η τεχνική δούλευε στο ανθρώπινο DNA. Από τότε, τα εργαστήρια σε όλο τον κόσμο αγωνίζονται να εντοπίσουν παρόμοια συστήματα, να τροποποιήσουν το Crispr-Cas9 για να το κάνουν πιο ακριβές και να πειραματιστούν με τις εφαρμογές του στη γεωργία και την ιατρική.Ενώ τα πιθανά οφέλη του Crispr-Cas9 είναι τεράστια, τα ηθικά προβλήματα που θέτει είναι επίσης πολλά. Ο Κινέζος ερευνητής He Jiankui ανακοίνωσε το 2018 τη γέννηση δύο κοριτσιών των οποίων τα γονιδιώματα είχε επεξεργαστεί με το Crispr και πρόκειται για πρώτα γενετικά τροποποιημένα μωρά. Η ανακοίνωση προκάλεσε θύελλα αντιδράσεων στην παγκόσμια ιατρική κοινότητα.
Βλέποντας τον κόσμο όπως ποτέ άλλοτε
Το 2013, ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Διαστήματος εγκαινίασε τη Gaia, ένα διαστημικό σκάφος που συλλέγει μετρήσεις απόστασης για περισσότερα από ένα δισεκατομμύριο αστέρια στον Γαλαξία, καθώς και δεδομένα ταχύτητας για περισσότερα από 150 εκατομμύρια αστέρια. Το σύνολο δεδομένων βοήθησε τους επιστήμονες να κάνουν μια 3D ταινία του γαλαξία μας, δίνοντας μια άνευ προηγουμένου ματιά στο πώς διαμορφώνονται και αλλάζουν οι γαλαξίες με την πάροδο του χρόνου.Παράλληλα, τον Απρίλιο του 2019, οι επιστήμονες με το Τηλεσκόπιο Event Horizon αποκάλυψαν την πρώτη εικόνα της σιλουέτας της μαύρης τρύπας χάρη σε μια τεράστια παγκόσμια προσπάθεια να κοιτάξουν στην καρδιά του γαλαξία M87.
Αποκαλύπτοντας την αρχαία τέχνη
Το 2014, οι ερευνητές βρήκαν ότι σκίτσα στα σπήλαια του Sulawesi Maros ήταν τουλάχιστον 39.000 ετών, καθιστώντας τα τόσο παλιά όσο και οι αρχαιότερες ζωγραφιές σπηλαίου της Ευρώπης. Στη συνέχεια, το 2018, οι ερευνητές ανακοίνωσαν την ανακάλυψη της τέχνης σπηλαίων στο Μπορνέο, που είναι μεταξύ 40.000 και 52.000 ετών.Άλλα αντιφατικά ευρήματα πυροδότησαν τη συζήτηση για τις καλλιτεχνικές δεξιότητες των Νεάντερταλ. Το 2018, οι ερευνητές αποκάλυψαν χρωστικές ουσίες και διάτρητα θαλάσσια όστρακα που βρέθηκαν στην Ισπανία και ήταν 115.000 ετών, όταν ζούσαν μόνο οι Νεάντερταλ στην Ευρώπη. Την ίδια χρονιά, μια άλλη μελέτη υποστήριξε ότι μερικές από τις ζωγραφιές των σπηλαίων της Ισπανίας είναι 65.000 ετών.
Διαστρικά ταξίδια
Για πρώτη φορά αυτή την δεκαετία, το διαστημικό σκάφος τρύπησε το πέπλο ανάμεσα στον ήλιο και τον διαστρικό χώρο. Τον Αύγουστο του 2012, το Voyager 1 της NASA διέσχισε το εξωτερικό όριο της ηλιόσφαιρας, ενώ το Voyager 2 το Νοέμβριο του 2018 έλαβε πρωτοποριακά στοιχεία.
Ανοίγοντας τις πόρτες αρχαίων πολιτισμών
Το 2013, Βρετανοί ερευνητές βρήκαν τελικά το σώμα του βασιλιά Richard III. Το 2014, οι ερευνητές ανακοίνωσαν ότι το συγκρότημα του ναού Castillo de Huarmey του Περού εξακολουθούσε να έχει έναν ανέγγιχτο βασιλικό τάφο. Το 2016, οι αρχαιολόγοι αποκάλυψαν το πρώτο νεκροταφείο των Φιλισταίων, αναοίγωντας ένα πρωτοφανές παράθυρο στη ζωή του πιο διαβόητου, αινιγματικού λαού της Εβραϊκής Βίβλου. Την επόμενη χρονιά, οι ερευνητές ανακοίνωσαν ότι η Εκκλησία του Ιερού Τάφου της Ιερουσαλήμ χρονολογείται πάνω από 1.700 χρόνια και φαίνεται να επιβεβαιώνει ότι είναι χτισμένος στον τόπο που ορίστηκε από τη Ρώμη ως τόπος ταφής του Χριστού. Και το 2018, οι ομάδες που εργάζονται στο Περού ανακάλυψαν τη μεγαλύτερη περιοχή μαζικής θυσίας παιδιών που αποκαλύφθηκε ποτέ, ενώ άλλοι επιστήμονες που βρέθηκαν στη Γουατεμάλα ανίχνευσαν περισσότερα από 60.000 πρόσφατα αναγνωρισμένα αρχαία κτίρια των Μάγιας.Φτάνοντας σε νέα εδάφη στο ηλιακό σύστημα
Επανάσταση στην υγεία
Σε απάντηση στην επιδημία του έμπολα στη Δυτική Αφρική την περίοδο 2014-2016, οι υπάλληλοι της δημόσιας υγείας και η φαρμακευτική εταιρεία Merck δημιούργησαν ένα πειραματικό εμβόλιο για τον ιό. Μετά από μια πολύ επιτυχημένη δοκιμή το 2015, οι ευρωπαίοι αξιωματούχοι ενέκριναν το εμβόλιο το 2019 - ορόσημο στην καταπολέμηση της θανατηφόρας νόσου. Ορισμένες μελέτες άνοιξαν επίσης νέες οδούς για την πρόληψη της εξάπλωσης του HIV.Επανάσταση και στην αναπαραγωγή
Το 2016, οι κλινικοί γιατροί ανακοίνωσαν τη γέννηση ενός μωρού με τρεις γονείς, που προέρχεται από το σπέρμα του πατέρα, τον πυρήνα των κυττάρων της μητέρας και ένα αυγό τρίτου δότη. Η θεραπεία - που παραμένει ηθικά αμφισβητούμενη - στοχεύει να διορθώσει τις διαταραχές στα μιτοχόνδρια της μητέρας. Επίσης, το 2018, οι Κινέζοι επιστήμονες ανακοίνωσαν τη γέννηση δύο κλωνοποιημένων μαϊμούδων με τροποποιημένα γονίδια.
Γράφοντας ξανά τα βιβλία παλαιοντολογίας
Αυτή τη δεκαετία υπήρξαν πολλά νέα δεδομένα για την προϊστορική ζωή, καθώς οι επιστήμονες έχουν βρει νέα απολιθώματα. Το 2010, οι ερευνητές δημοσίευσαν την πρώτη ανακατασκευή ολόκληρου του σώματος ενός δεινόσαυρου, με βάση την ανακάλυψη απολιθωμένων χρωστικών ουσιών. Επίσης οι ερευνητές απέδειξαν το 2018 ότι η Ντικινσόνια, είναι το αρχαιότερο απολίθωμα ζωής που χρονολογείται περίπου 558 εκατομμύρια χρόνια πριν, στη Μεσοζωική περίοδο.Το 2014, οι παλαιοντολόγοι αποκάλυψαν επίσης νέα απολιθώματα του επιθετικού δεινοσαύρου Spinosaurus, ενώ ένα χρόνο αργότερα, μια ομάδα στην Κίνα παρουσίασε το εκπληκτικό απολίθωμα του Yi qi, ενός πτερωτού δεινόσαυρου.
Βρίσκοντας τα δομικά στοιχεία της ζωής σε άλλους κόσμους
Τα τελευταία δέκα χρόνια οι διαστημικές αποστολές μας έδωσαν μια πιο εξεζητημένη ματιά στα οργανικά μόρια άλλων κόσμων, τα οποία είναι απαραίτητα συστατικά για τη ζωή όπως την γνωρίζουμε. Το Cassini της NASA, επιβεβαίωσε ότι οι υγρές επιφάνειες του Εγκέλαδου, φεγγαριού του Κρόνου, περιέχουν μεγάλα οργανικά μόρια, ενώ το 2018, η NASA ανακοίνωσε ότι το Curiosity είχε βρει οργανικές ενώσεις στον Άρη, καθώς και έναν παράξενο κύκλο στα ατμοσφαιρικά επίπεδα μεθανίου του πλανήτη.«Καμπανάκι» για την κλιματική αλλαγή
Κατά τη διάρκεια αυτής της δεκαετίας, το ατμοσφαιρικό διοξείδιο του άνθρακα έφθασε σε επίπεδα που δεν έχουμε ξαναδεί, σε συνδυασμό με τις θερμοκρασίες ρεκόρ. Τα 2015, 2016, 2017, 2018 και 2019 ήταν τα πέντε πιο θερμά έτη από το 1880.
Το 2014, η Διακυβερνητική Επιτροπή για την Κλιματική Αλλαγή εξέδωσε την πέμπτη αξιολόγησή της για τις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής και ένα χρόνο αργότερα, τα έθνη του κόσμου έκαναν τη συμφωνία του Παρισιού, που στοχεύει να διατηρήσει την άνοδο της θερμοκρασίας του πλανήτη κάτω από τους 2°C. Τον Οκτώβριο του 2018, η IPCC δημοσίευσε μια άλλη ζοφερή έκθεση που περιγράφει τις επιπτώσεις από την άνοδο ακόμη και 1,5 βαθμού Κελσίου μέχρι το 2100.
Ανακαλύπτοντας νέα είδη
Οι σύγχρονοι βιολόγοι εντοπίζουν νέα είδη με ταχύτατους ρυθμούς. Ειδικότερα, ονομάζουν περίπου 18.000 νέα είδη ετησίως. Την περασμένη δεκαετία, περιέγραψαν για πρώτη φορά διάφορα είδη θηλαστικών, όπως ο πίθηκος της Μυανμάρ, ο γιγαντιαίος αρουραίος Vangunu και το olinguito, το πρώτο νεοσύστατο σαρκοφάγο στο δυτικό ημισφαίριο από τα τέλη της δεκαετίας του ’70.
Αλλά μαζί με αυτά τα πολλά ευρήματα, οι επιστήμονες έχουν υπολογίσει τον εκθετικό ρυθμό των σύγχρονων εξαφανίσεων. Το 2019, οι επιστήμονες προειδοποίησαν ότι το ένα τέταρτο των φυτικών και ζωικών ομάδων απειλούνται με εξαφάνιση, γεγονός που υποδηλώνει ότι πάνω από ένα εκατομμύριο είδη - τόσο γνωστά όσο και άγνωστα στην επιστήμη - κινδυνεύουν τώρα να πεθάνουν, μέσα σε μερικές δεκαετίες.
Βλέποντας τις απροσδόκητες πλευρές των ζώων
Η τελευταία δεκαετία αποκάλυψε ασυνήθιστα χαρακτηριστικά και συμπεριφορές στο ζωικό βασίλειο. Το 2015, ο εξερευνητής της National Geographic, David Gruber, διαπίστωσε ότι οι κεραμοχελώνες φωσφορίζουν. Το 2016, οι ερευνητές έδειξαν ότι ο καρχαρίας της Γροιλανδίας μπορεί να ζήσει τουλάχιστον 272 χρόνια. Σε μια εξαιρετικά σπάνια παρατήρηση του 2018, οι βιολόγοι στην Κένυα κατέγραψαν επιστημονικά μια μαύρη λεοπάρδαλη στην Αφρική για πρώτη φορά από το 1909.Επαναπροσδιορισμός των μονάδων της επιστήμης
Για να κατανοήσουμε τον φυσικό κόσμο, οι επιστήμονες πρέπει να κάνουν μετρήσεις. Κατά τη διάρκεια των δεκαετιών, οι επιστήμονες έχουν επαναπροσδιορίσει σταδιακά τις κλασικές μονάδες όσον αφορά τις καθολικές σταθερές, όπως η χρήση της ταχύτητας του φωτός για να καθορίσουν το μήκος ενός μέτρου.Το 2019, οι επιστήμονες συμφώνησαν να υιοθετήσουν έναν νέο ορισμό σε χιλιόγραμμα βασισμένο σε έναν θεμελιώδη παράγοντα στη φυσική που ονομάζεται η σταθερά του Πλανκ και στους βελτιωμένους ορισμούς για τις μονάδες ηλεκτρικού ρεύματος, τη θερμοκρασία και τον αριθμό των σωματιδίων σε μια δεδομένη ουσία. Για πρώτη φορά, όλες οι επιστημονικές μας μονάδες προέρχονται τώρα από καθολικές σταθερές - εξασφαλίζοντας μια ακριβέστερη εποχή μέτρησης.
Πηγή: tvxs.gr
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου