ΠΛΑΣΤΙΚΑ ΑΠΟΒΛΗΤΑ

Ένας πλαστικά πλασμένος κόσμος απειλεί άμεσα το περιβάλλον και τις ζωές μας, μολύνοντας τη στεριά και τις θάλασσες του πλανήτη.

Οι αριθμοί που αποτυπώνουν τη ρύπανση χτυπούν κόκκινο συναγερμό και η απεξάρτησή μας από το πλαστικό είναι μονόδρομος. Περισσότερο από 80% των θαλάσσιων απορριμμάτων είναι πλαστικά. Τα προϊόντα τα οποία καλύπτονται από την καινούρια νομοθεσία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αποτελούν το 70% των συνολικών θαλάσσιων απορριμμάτων. Εξαιτίας του αργού ρυθμού αποσύνθεσης, το πλαστικό συσσωρεύεται σε θάλασσες, ωκεανούς και παραλίες. Τα πλαστικά υπολείμματα εντοπίζονται σε είδη, όπως οι θαλάσσιες χελώνες, οι φώκιες, οι φάλαινες, αλλά και στα πουλιά, αλλά επίσης σε ψάρια και οστρακοειδή και ως εκ τούτου στην ανθρώπινη τροφική αλυσίδα.

Λαμβάνοντας υπόψη του αυτά τα στοιχεία, το Ευρωκοινοβούλιο ενέκρινε έναν νέο νόμο σχετικά με την οριστική απαγόρευση των πλαστικών αντικειμένων μιας χρήσης, όπως πιάτα, μαχαιροπίρουνα, καλαμάκια, μπατονέτες.

Η απαγόρευση για τα πλαστικά μαχαιροπίρουνα μιας χρήσης, τις μπατονέτες, τα καλαμάκια και τους αναδευτήρες ποτών από πλαστικό θα τεθεί σε ισχύ από το 2021. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να πετύχουν το στόχο για συλλογή 90% των πλαστικών μπουκαλιών μέχρι το 2029, ενώ τα πλαστικά μπουκάλια θα πρέπει να προέρχονται τουλάχιστον κατά 25% από ανακυκλωμένο υλικό μέχρι το 2025 και 30% μέχρι το 2030. Η συμφωνία ενισχύει επίσης την εφαρμογή της αρχής «ο ρυπαίνων πληρώνει», εισάγοντας καθεστώς αυξημένης ευθύνης για τους παραγωγούς. Αυτό το νέο καθεστώς θα ισχύει και για τα αλιευτικά εργαλεία, ώστε να εξασφαλιστεί ότι οι παραγωγοί, και όχι οι αλιείς, θα επιβαρύνονται με το κόστος συλλογής των απολεσθέντων στη θάλασσα εργαλείων.

Με αφορμή την Κοινοτική Οδηγία, το Αθηναϊκό-Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων και η δημοσιογράφος Κάτια Παπαδοπούλου πραγματοποίησε έρευνα για την πλαστική ρύπανση στην Ελλάδα, όπου παρουσιάζονται στοιχεία από μελέτες και εκθέσεις των περιβαλλοντικών οργανώσεων WWF και Greeenpeace, φιλοξενούνται οι πρωτοβουλίες και κινήσεις του υπουργείου Περιβάλλοντος και του Ελληνικού Οργανισμού Ανακύκλωσης, ενώ τη δική της θέση παρουσιάζει η MKO Eco Rec (Oικολογική Εταιρεία Ανακύκλωσης). Τέλος, χαρτογραφείται το πρόγραμμα «Sea Change Greek Islands» του κοινωφελούς ιδρύματος Αθανασίου Κ. Λασκαρίδη, το οποίο προωθεί την σταδιακή κατάργηση των πλαστικών και την πλήρη αντικατάστασή τους στις ελληνικές θάλασσες.

Σαν να ρίχνουμε στη θάλασσα σχεδόν 23.000 αεροπλάνα Boeing 747 κάθε χρόνο

Η εικόνα της πλαστικής ρύπανσης στην Ελλάδα είναι απογοητευτική.  Σύμφωνα με την Greenpeace, καθημερινά στην Ελλάδα σερβίρονται κατά μέσο όρο 1.000.000 πλαστικά ποτήρια μόνο για καφέ. Κάθε χρόνο χρησιμοποιούνται 4,3 δισ. πλαστικές σακούλες (πριν την εφαρμογή του περιβαλλοντικού τέλους), 2 δισ. πλαστικά μπουκάλια για νερό και αναψυκτικά και 300 εκατ. πλαστικά ποτήρια του καφέ. Στην Ελλάδα καταναλώνονται εκτός σπιτιού κάθε χρόνο 315.000 σάκοι καφέ, που σημαίνει 1,2 δισ. καφέδες.   Σύμφωνα με στοιχεία της αγοράς, το 60% αφορά κρύο καφέ, από το οποίο το 50% είναι takeaway.

Επομένως, χρησιμοποιούνται 300 εκατομμύρια πλαστικά ποτήρια μίας χρήσης για καφέ ετησίως (σύμφωνα με στοιχεία μετρήσεων και εκτιμήσεων της Greenpeace με βάση διαθέσιμα στοιχεία της αγοράς μετρήσεις), ενώ περίπου 40 τόνοι πλαστικού καταλήγουν στο φυσικό περιβάλλον κάθε μέρα.

Στο μεταξύ, ένα άλλο είδος πλαστικού απορρίμματος με σημαντικές επιπτώσεις είναι οι μικροΐνες πλαστικού, που προέρχονται από τη διάβρωση συνθετικών υφασμάτων, πχ ρούχα από πολυεστέρα. Έχει υπολογιστεί ότι ένα μπουφάν fleece σε μία και μόνο πλύση του στο πλυντήριο απελευθερώνει 250.000 τέτοιες μικροΐνες. Το πρόβλημα είναι τόσο εκτεταμένο ώστε, σύμφωνα με μια μελέτη στο 80% των δειγμάτων πόσιμου νερού που ελέγχθηκαν παγκοσμίως βρέθηκαν μικροΐνες πλαστικού.

Σε μελέτη που έγινε στην Ελλάδα στο 89% των ψαριών τριών ειδών (γαύρος, κολιός, παλαμίδα) που εξετάστηκαν εντοπίστηκαν 6,36 μικροΐνες πλαστικού (Έρευνα ΕΛΚΕΘΕ - Χριστίνα Ζέρη).   Για την ρύπανση της Μεσογείου από τα πλαστικά, και το WWF πραγματοποίησε μελέτη, από την οποία προκύπτει ότι στη Μεσόγειο, τα πλαστικά αποτελούν το 95% των σκουπιδιών που εντοπίζονται στις θάλασσες, τόσο στον βυθό της θάλασσας, όσο και στις ακτές. Η ρύπανση αυτή προέρχεται κυρίως από την Τουρκία και την Ισπανία, και σε δεύτερη φάση, από την Ιταλία, την Αίγυπτο, τη Γαλλία και την Ελλάδα, με τους τουρίστες που επισκέπτονται την περιοχή να ευθύνονται για την ετήσια αύξηση κατά 40% των απορριμμάτων που καταλήγουν στη Μεσόγειο.

Τα μεγάλα πλαστικά κομμάτια τραυματίζουν, προκαλούν ασφυξία και συχνά θάνατο στα ζώα της θάλασσας, συμπεριλαμβανομένων και ορισμένων εμβληματικών ειδών που είτε προστατεύονται από τον νόμο, είτε κινδυνεύουν με εξαφάνιση, όπως είναι οι θαλάσσιες χελώνες ή τα θαλάσσια θηλαστικά. Ωστόσο, τα μικροπλαστικά, τα μικρά δηλαδή εκείνα θραύσματα πλαστικού, είναι αυτά που βρίσκονται σε πραγματική αφθονία στη Μεσόγειο. Έχει, μάλιστα, υπολογιστεί πως εντοπίζονται 1,25 εκατομμύρια κομματάκια πλαστικού ανά τετραγωνικό χιλιόμετρο στη Μεσόγειο, συγκέντρωση σχεδόν τέσσερις φορές υψηλότερη από αυτήν που καταγράφεται στο λεγόμενο «πλαστικό νησί», στον βόρειο Ειρηνικό Ωκεανό. Όταν δε, εισέρχονται στην τροφική αλυσίδα αποτελούν απειλή όχι μόνο για έναν μεγάλο αριθμό ειδών, αλλά και για την ανθρώπινη υγεία.

Τα επίπεδα ρύπανσης στη Μεσόγειο είναι ιδιαίτερα υψηλά, όπως φάνηκε στην πρόσφατη έκθεση του WWF «Σώζοντας τη Μεσόγειο από την πλαστική παγίδα», θέτοντας σε κίνδυνο τα θαλάσσια είδη και μια σειρά από ανθρώπινες δραστηριότητες. Η Ελλάδα, η χώρα με τα 16.000 χιλιόμετρα ακτογραμμής, που ο μεγάλος της πλούτος είναι η θάλασσα, βρίσκεται αντιμέτωπη με αυτό το μεγάλο πρόβλημα.

Μέσω της έκθεσης, σημειώνεται πως αν δεν υπάρξουν δραστικές αλλαγές, υπάρχει κίνδυνος να «διαρρεύσουν» στο περιβάλλον επιπλέον 104 εκατομμύρια τόνοι πλαστικών απορριμμάτων έως το 2030, ενώ τα πλαστικά απόβλητα στο θαλάσσιο περιβάλλον αναμένεται να φτάσουν τους 300 εκατ. τόνους μέχρι το ίδιο έτος.

Την ίδια στιγμή, το 75% των πλαστικών που έχουν συνολικά παραχθεί παγκοσμίως, σήμερα είναι απόβλητα, ενώ τουλάχιστον το 1/3 από αυτά έχει ήδη καταλήξει στη φύση, με καταστροφικές συνέπειες στα οικοσυστήματα και την άγρια ζωή. Σύμφωνα με επίσημες καταγραφές, τα πλαστικά απορρίμματα έχουν αποτελέσει αιτία τραυματισμού ή και θανάτωσης πολλών ειδών άγριας ζωής, ενώ οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου από την παραγωγή και την καύση πλαστικών αναμένεται να αυξηθούν κατά 50% τα επόμενα χρόνια.

Όπως αναφέρεται στη μελέτη του WWF, εκτιμάται πως σχεδόν 100 εκατομμύρια τόνοι πλαστικών απορριμμάτων διαφεύγουν στο περιβάλλον κάθε χρόνο. Είναι σαν να ρίχνουμε στη θάλασσα σχεδόν 23.000 αεροπλάνα Boeing747 κάθε χρόνο. Οι περισσότερες από αυτές τις ποσότητες είναι σχεδόν αδύνατο να ανακτηθούν και θα παραμείνουν στη θάλασσα ρυπαίνοντάς την. Επιπλέον, άλλες έρευνες εκτιμούν πως η πλαστική ρύπανση στα χερσαία οικοσυστήματα είναι τουλάχιστον 4 φορές μεγαλύτερη σε σχέση με τη θαλάσσια.

Πηγή: tvxs.gr