Καινοτόμες τεχνολογίες που απέτυχαν παταγωδώς
Επιστροφή στο μέλλον του... παρελθόντος!
Από τη στιγμή που ο άνθρωπος πάτησε το πόδι του στη Γη, άρχισε να εφευρίσκει πράγματα σαν δαιμονισμένος.
Από τον τροχό και τις άλλες πρώιμες τεχνολογίες του...
πρωτόγονου μέχρι και τις απολύτως εξωφρενικές εφευρέσεις των νεότερων χρόνων, η ανθρωπότητα έβαλε τα δυνατά της να βελτιώσει το επίπεδο της ζωής της με μια σειρά από λειτουργικές συσκευές.
Και μετά έχουμε βέβαια τον 20ό αιώνα, όπου μια σειρά από τεχνολογίες γίνονται κοινός τόπος και δεν μπορούμε να φανταστούμε πλέον τη ζωή μας χωρίς αυτές.
Ώρα λοιπόν να μνημονεύσουμε τις τεχνολογίες που παρά το πόσο εκπληκτικές ή λαμπρές ήταν, έμειναν στην Ιστορία ως παταγώδεις αποτυχίες! Χωρίς να φταίνε πάντα αυτές...
Intellivision
Η οικιακή παιχνιδομηχανή Mattel Intellivision κυκλοφόρησε το 1979, με την παραγωγή της να ξεκινά λιγότερο από έναν χρόνο μετά την εμφάνιση του μεγάλου ανταγωνιστή της, του φοβερού και τρομερού Atari 2600. Παρά το γεγονός ότι ήταν η πρώτη 16μπιτη κονσόλα της τεχνολογικής ιστορίας, με δυνατότητες γραφικών και ήχου που ντρόπιαζαν το Atari, αλλά και μια σειρά ακόμα από καινοτόμα χαρακτηριστικά, δεν έπιασε στην αγορά. Η κακή της προώθηση και το μη εργονομικό χειριστήριο των 16 κουμπιών(!) έκαναν την κονσόλα να πουλήσει 3 εκατομμύρια συσκευές μόνο. Και λέμε «μόνο» γιατί η εμφανώς υποδεέστερη παιχνιδομηχανή της Atari πούλησε δεκαπλάσιες συσκευές! Το 1983 βέβαια η αγορά των videogames θα κατέρρεε, για να αναβιώσει μόνο με την εμφάνιση του Nintendo NES (1985), του συστήματος δηλαδή που «φορούσε» όλες τις καινοτομίες της Mattel χωρίς φυσικά τις αδυναμίες της...
LaserDisc
Το πρώτο φορμά ψηφιακού βίντεο εγκαινιάστηκε το 1978 και έμεινε γνωστό ως LaserDisc ή DiscoVision (μιας και μιλάμε για τη δεκαετία του '70!). Κυκλοφόρησε βέβαια μόλις δύο χρόνια μετά την εισαγωγή της βιντεοκασέτας, ήταν λοιπόν καταδικασμένο να αποτύχει, παρά την εμφανή ανωτερότητα της ποιότητας εικόνας και ήχου που μπορούσε να προσφέρει στον καταναλωτή. Ήταν όμως τα χρόνια του βίντεο! Τα Compact Discs, που δεν θα εμφανίζονταν στην αγορά παρά 4 χρόνια αργότερα, βασίστηκαν στην τεχνολογία των LaserDiscs, των δίσκων δηλαδή που περηφανεύονταν για την ζωντανές εικόνες και τον ψηφιακό surround ήχο τους! Δυστυχώς, οι δίσκοι ήταν δύσχρηστοι, καταστρέφονταν εύκολα, δεν μπορούσες να γράψεις πάνω τους, την ίδια ώρα που τα LaserDiscs και οι players τους ήταν πανάκριβα. Κι έτσι το βίντεο και οι βιντεοκασέτες βασίλεψαν μέχρι την εμφάνιση των DVD, που δεν ήταν άλλο από μίνι Laserdiscs...
Cinerama
Η πρώτη πραγματικά widescreen κινηματογραφική προβολή έκανε το περίφημο IMAX να κρυφτεί από ντροπή: τρεις συγχρονισμένες μηχανές προβολής φιλμ 35mm πρόβαλλαν τις εικόνες τους πάνω σε ένα πραγματικά κολοσσιαίων διαστάσεων πανί! Παρά το γεγονός ότι η λειτουργία του Cinerama δεν ήταν εύκολη και συχνά απαιτούσε 3 μηχανικούς προβολών, το αποτέλεσμα ήταν οπτικά θεαματικό και αναμφίβολα συναρπαστικότερο από κάθε άλλη μέθοδο του καιρού. Οι τεράστιες δυσκολίες που αντιμετώπιζαν ωστόσο οι χειριστές (το να συγχρονίσεις τέλεια 3 προβαλλόμενες εικόνες δεν είναι καθόλου εύκολο χωρίς κάποιας μορφής αυτοματισμό), καθώς και οι εκτεταμένες και δαπανηρές αλλαγές που έπρεπε να κάνουν οι αιθουσάρχες για να αναπαράγουν ταινίες σε Cinerama, καταδίκασαν τη μοναδική τεχνολογία: μόνο καμιά 20αριά φιλμ γυρίστηκαν σε φορμά Cinerama...
Betamax
Την ώρα που το βασικό φορμά του βίντεο ήταν το περίφημο VHS της JVC, η Sony αποφάσισε να σπάσει το μονοπώλιο ρίχνοντας στην αγορά το Beta, που είχε τα πλεονεκτήματα των μικρότερων και πιο ανθεκτικών κασετών καθώς και πολύ καλύτερη ανάλυση από το ανταγωνιστικό VHS. Το Betamax κατάφερε μάλιστα να κυριαρχήσει στην αγορά της Ιαπωνίας και των ΗΠΑ για περισσότερο από έναν χρόνο. Τι πήγε λοιπόν στραβά; Μα ο «πόλεμος των φορμά» φυσικά μεταξύ του Beta και του VHS (δηλαδή η Sony εναντίον όλων των άλλων κατασκευαστών!), που πήρε θρυλικές διαστάσεις: οι εκτεταμένες συμφωνίες της JVC εξασφάλισαν το γεγονός ότι οι περισσότεροι κατασκευαστές θα έφτιαχναν VHS συσκευές, την ίδια ώρα που τα Beta βίντεο μπορούσαν να εγγράψουν εικόνα μόνο για μία ώρα, που συγκρινόμενη με τις τρεις ώρες του VHS ήταν αναχρονισμός...
Τετρακάναλος ήχος
Για να το θέσουμε απλά, ο τετραφωνικός ήχος θα αποκαλούταν σήμερα 4.0 Surround Sound, σαν το στέρεο δηλαδή δυο φορές περισσότερο! Η τεχνολογία ντεμπούταρε το 1971 με πολλά τετρακάναλα βινύλια να κυκλοφορούν σε διαφορετικά φυσικά (και ασύμβατα μεταξύ τους) φορμά. Αναπαραγόμενος ωστόσο στο κατάλληλο πικάπ, ο «3D ήχος» -όπως διαφημίστηκε- ήταν πραγματικά εκπληκτικός. Η παροιμιώδης ασυμφωνία όμως των κατασκευαστών για ένα κοινό πρότυπο τετραφωνικού ήχου θα εγκαθίδρυε την ασυμβατότητα στην αγορά. Και μετά ήρθε βέβαια το Dolby Surround Sound, που έκανε λίγο-πολύ το ίδιο πράγμα, το οποίο τυποποιήθηκε και εξαφάνισε από προσώπου γης τον τετρακάναλο ήχο...
QR Codes
Μοιάζει οικείο; Αν ναι, είναι γιατί πρόκειται για το περίφημο QR code (Quick Response) που το συναντάμε συνεχώς μπροστά μας την τελευταία δεκαετία σε βιτρίνες και συσκευασίες κ.λπ. Τι κάνει; Ό,τι και το διαβόητο barcode, μόνο που καταγράφει πολύ μεγαλύτερη ποσότητα πληροφορίας. Τα QR Codes χρησιμοποιήθηκαν αρχικά ως τρόπος ελέγχου των σταδίων της κατασκευαστικής διαδικασίας στις γραμμές παραγωγής των αυτοκινητοβιομηχανιών, τι πλάκα θα είχε ωστόσο αν δεν χρησιμοποιούνταν στη διαφήμιση; Το μόνο πρόβλημα; Κανείς δεν ξέρει τι να κάνει με δαύτα! Πολυάριθμες έρευνες στον κόσμο της διαφήμισης και σε φοιτητές υπέδειξαν ότι κανείς δεν ξέρει (το εμφατικό 80% περίπου!) τι είναι τα QR Codes, κι αν ξέρουν δεν γνωρίζουν πώς να τα χρησιμοποιήσουν. Ή τι κερδίζουν σε τελική από τη λειτουργία τους. Είναι πραγματικά να απορείς γιατί δεν έπιασε η τεχνολογία...
Ψηφιακή κασέτα ήχου (DAT)
Το γνωστό μας DAT (Digital Audio Tape) έκανε την εμφάνισή του το 1987. Ήταν μικροσκοπικές κασετούλες που κατέγραφαν ψηφιακά ήχο με ποιότητα καλύτερη και από CD ακόμα και ήρθαν με μεγάλες φιλοδοξίες: να εξαφανίσουν τον ανταγωνισμό. Πολύ ανώτερο από κάθε κασέτα, πιο ανθεκτικό και φορητό από τα CD, με 16μπιτες δυνατότητες και ποικίλους χρόνους εγγραφής, το DAT ήταν το υπέρτατο φορμά του μέλλοντος! Γιατί απέτυχε τότε (για να είμαστε ακριβείς, απέτυχε ως φορμά εγγραφής για πώληση μουσικής, γιατί στον κινηματογράφο χρησιμοποιείται ευρύτατα); Γιατί η μουσική βιομηχανία, που ανέκαθεν φοβόταν την πειρατεία, θεώρησε πως ένα τόσο αξιόπιστο και σταθερό στην εγγραφή μέσο θα εκτόξευε την παράνομη διακίνηση μουσικής. Έθαψαν λοιπόν την τεχνολογία για εμπορική χρήση, το DAT χτύπησε όμως ύπουλα: άνοιξε τον δρόμο για τα λεγόμενα all-digital φορμά, όπως το mp3, που έκαναν την πειρατεία ακόμα ευκολότερη...
Εικονική πραγματικότητα
Όπως βλέπουμε σε κάθε ταινία επιστημονικής φαντασίας του '90 που σέβεται τον εαυτό της, το πολυθρύλητο Virtual Reality ήταν μια «αναγκαιότητα» της εποχής. Από την πρώιμη τεχνολογικά εποχή των αρχών της δεκαετίας του '90, εταιρίες όπως η Virtuality έριχναν στην αγορά παιχνίδια εικονικής πραγματικότητας που έβαζαν τον παίκτη κατευθείαν στην καρδιά της δράσης. Η τεχνολογία υπολειπόταν ωστόσο του οράματος και η απόκριση του χαρακτήρα παραήταν «πρωτόγονη», κάνοντας το πραγματικό Virtual Reality όνειρο απατηλό. Ακόμα και σήμερα, παρά την αλματώδη πρόοδο της εικονικής τεχνολογίας, απέχουμε αρκετά από το απόλυτο όνειρο της ζωντανής ολογραφικής εμπειρίας...
Apple Newton PDA
Πολύ πριν ρίξει η Apple στην αγορά το σπουδαίο iPod και κυριαρχήσει στις φορητές συσκευές, υπήρχε αυτή η απόπειρα του 1993 που κάθε άλλο παρά πετυχημένη ήταν. Το Apple Newton ήταν βέβαια η «μητέρα» όλων των κατοπινών PDA (Προσωπικός Ψηφιακός Οδηγός - Personal Digital Assistant, γνωστό ως palmtop) και ήταν καινοτόμο από πολλές απόψεις, έμελλε ωστόσο να μετατραπεί σε αξιοσημείωτη αποτυχία! Γιατί δεν έπιασε; Από πού να ξεκινήσει κανείς; Από το γεγονός ότι ήταν εξωφρενικά ακριβό; Από το ότι το σύστημα αναγνώρισης του γραφικού χαρακτήρα παραήταν ανακριβές; Ή από το γεγονός ότι έμοιαζε με Commodore 64 που του κότσαρες κασετόφωνο; Η κυκλοφορία του μικρότερου, φτηνότερου και λειτουργικότερου Palm Pilot το 1995 θα έβαζε το κερασάκι στην τούρτα της εξαφάνισής του, που συνέβη το 1998...
newsbeast.gr
Από τη στιγμή που ο άνθρωπος πάτησε το πόδι του στη Γη, άρχισε να εφευρίσκει πράγματα σαν δαιμονισμένος.
Από τον τροχό και τις άλλες πρώιμες τεχνολογίες του...
πρωτόγονου μέχρι και τις απολύτως εξωφρενικές εφευρέσεις των νεότερων χρόνων, η ανθρωπότητα έβαλε τα δυνατά της να βελτιώσει το επίπεδο της ζωής της με μια σειρά από λειτουργικές συσκευές.
Και μετά έχουμε βέβαια τον 20ό αιώνα, όπου μια σειρά από τεχνολογίες γίνονται κοινός τόπος και δεν μπορούμε να φανταστούμε πλέον τη ζωή μας χωρίς αυτές.
Ώρα λοιπόν να μνημονεύσουμε τις τεχνολογίες που παρά το πόσο εκπληκτικές ή λαμπρές ήταν, έμειναν στην Ιστορία ως παταγώδεις αποτυχίες! Χωρίς να φταίνε πάντα αυτές...
Intellivision
Η οικιακή παιχνιδομηχανή Mattel Intellivision κυκλοφόρησε το 1979, με την παραγωγή της να ξεκινά λιγότερο από έναν χρόνο μετά την εμφάνιση του μεγάλου ανταγωνιστή της, του φοβερού και τρομερού Atari 2600. Παρά το γεγονός ότι ήταν η πρώτη 16μπιτη κονσόλα της τεχνολογικής ιστορίας, με δυνατότητες γραφικών και ήχου που ντρόπιαζαν το Atari, αλλά και μια σειρά ακόμα από καινοτόμα χαρακτηριστικά, δεν έπιασε στην αγορά. Η κακή της προώθηση και το μη εργονομικό χειριστήριο των 16 κουμπιών(!) έκαναν την κονσόλα να πουλήσει 3 εκατομμύρια συσκευές μόνο. Και λέμε «μόνο» γιατί η εμφανώς υποδεέστερη παιχνιδομηχανή της Atari πούλησε δεκαπλάσιες συσκευές! Το 1983 βέβαια η αγορά των videogames θα κατέρρεε, για να αναβιώσει μόνο με την εμφάνιση του Nintendo NES (1985), του συστήματος δηλαδή που «φορούσε» όλες τις καινοτομίες της Mattel χωρίς φυσικά τις αδυναμίες της...
LaserDisc
Το πρώτο φορμά ψηφιακού βίντεο εγκαινιάστηκε το 1978 και έμεινε γνωστό ως LaserDisc ή DiscoVision (μιας και μιλάμε για τη δεκαετία του '70!). Κυκλοφόρησε βέβαια μόλις δύο χρόνια μετά την εισαγωγή της βιντεοκασέτας, ήταν λοιπόν καταδικασμένο να αποτύχει, παρά την εμφανή ανωτερότητα της ποιότητας εικόνας και ήχου που μπορούσε να προσφέρει στον καταναλωτή. Ήταν όμως τα χρόνια του βίντεο! Τα Compact Discs, που δεν θα εμφανίζονταν στην αγορά παρά 4 χρόνια αργότερα, βασίστηκαν στην τεχνολογία των LaserDiscs, των δίσκων δηλαδή που περηφανεύονταν για την ζωντανές εικόνες και τον ψηφιακό surround ήχο τους! Δυστυχώς, οι δίσκοι ήταν δύσχρηστοι, καταστρέφονταν εύκολα, δεν μπορούσες να γράψεις πάνω τους, την ίδια ώρα που τα LaserDiscs και οι players τους ήταν πανάκριβα. Κι έτσι το βίντεο και οι βιντεοκασέτες βασίλεψαν μέχρι την εμφάνιση των DVD, που δεν ήταν άλλο από μίνι Laserdiscs...
Cinerama
Η πρώτη πραγματικά widescreen κινηματογραφική προβολή έκανε το περίφημο IMAX να κρυφτεί από ντροπή: τρεις συγχρονισμένες μηχανές προβολής φιλμ 35mm πρόβαλλαν τις εικόνες τους πάνω σε ένα πραγματικά κολοσσιαίων διαστάσεων πανί! Παρά το γεγονός ότι η λειτουργία του Cinerama δεν ήταν εύκολη και συχνά απαιτούσε 3 μηχανικούς προβολών, το αποτέλεσμα ήταν οπτικά θεαματικό και αναμφίβολα συναρπαστικότερο από κάθε άλλη μέθοδο του καιρού. Οι τεράστιες δυσκολίες που αντιμετώπιζαν ωστόσο οι χειριστές (το να συγχρονίσεις τέλεια 3 προβαλλόμενες εικόνες δεν είναι καθόλου εύκολο χωρίς κάποιας μορφής αυτοματισμό), καθώς και οι εκτεταμένες και δαπανηρές αλλαγές που έπρεπε να κάνουν οι αιθουσάρχες για να αναπαράγουν ταινίες σε Cinerama, καταδίκασαν τη μοναδική τεχνολογία: μόνο καμιά 20αριά φιλμ γυρίστηκαν σε φορμά Cinerama...
Betamax
Την ώρα που το βασικό φορμά του βίντεο ήταν το περίφημο VHS της JVC, η Sony αποφάσισε να σπάσει το μονοπώλιο ρίχνοντας στην αγορά το Beta, που είχε τα πλεονεκτήματα των μικρότερων και πιο ανθεκτικών κασετών καθώς και πολύ καλύτερη ανάλυση από το ανταγωνιστικό VHS. Το Betamax κατάφερε μάλιστα να κυριαρχήσει στην αγορά της Ιαπωνίας και των ΗΠΑ για περισσότερο από έναν χρόνο. Τι πήγε λοιπόν στραβά; Μα ο «πόλεμος των φορμά» φυσικά μεταξύ του Beta και του VHS (δηλαδή η Sony εναντίον όλων των άλλων κατασκευαστών!), που πήρε θρυλικές διαστάσεις: οι εκτεταμένες συμφωνίες της JVC εξασφάλισαν το γεγονός ότι οι περισσότεροι κατασκευαστές θα έφτιαχναν VHS συσκευές, την ίδια ώρα που τα Beta βίντεο μπορούσαν να εγγράψουν εικόνα μόνο για μία ώρα, που συγκρινόμενη με τις τρεις ώρες του VHS ήταν αναχρονισμός...
Τετρακάναλος ήχος
Για να το θέσουμε απλά, ο τετραφωνικός ήχος θα αποκαλούταν σήμερα 4.0 Surround Sound, σαν το στέρεο δηλαδή δυο φορές περισσότερο! Η τεχνολογία ντεμπούταρε το 1971 με πολλά τετρακάναλα βινύλια να κυκλοφορούν σε διαφορετικά φυσικά (και ασύμβατα μεταξύ τους) φορμά. Αναπαραγόμενος ωστόσο στο κατάλληλο πικάπ, ο «3D ήχος» -όπως διαφημίστηκε- ήταν πραγματικά εκπληκτικός. Η παροιμιώδης ασυμφωνία όμως των κατασκευαστών για ένα κοινό πρότυπο τετραφωνικού ήχου θα εγκαθίδρυε την ασυμβατότητα στην αγορά. Και μετά ήρθε βέβαια το Dolby Surround Sound, που έκανε λίγο-πολύ το ίδιο πράγμα, το οποίο τυποποιήθηκε και εξαφάνισε από προσώπου γης τον τετρακάναλο ήχο...
QR Codes
Μοιάζει οικείο; Αν ναι, είναι γιατί πρόκειται για το περίφημο QR code (Quick Response) που το συναντάμε συνεχώς μπροστά μας την τελευταία δεκαετία σε βιτρίνες και συσκευασίες κ.λπ. Τι κάνει; Ό,τι και το διαβόητο barcode, μόνο που καταγράφει πολύ μεγαλύτερη ποσότητα πληροφορίας. Τα QR Codes χρησιμοποιήθηκαν αρχικά ως τρόπος ελέγχου των σταδίων της κατασκευαστικής διαδικασίας στις γραμμές παραγωγής των αυτοκινητοβιομηχανιών, τι πλάκα θα είχε ωστόσο αν δεν χρησιμοποιούνταν στη διαφήμιση; Το μόνο πρόβλημα; Κανείς δεν ξέρει τι να κάνει με δαύτα! Πολυάριθμες έρευνες στον κόσμο της διαφήμισης και σε φοιτητές υπέδειξαν ότι κανείς δεν ξέρει (το εμφατικό 80% περίπου!) τι είναι τα QR Codes, κι αν ξέρουν δεν γνωρίζουν πώς να τα χρησιμοποιήσουν. Ή τι κερδίζουν σε τελική από τη λειτουργία τους. Είναι πραγματικά να απορείς γιατί δεν έπιασε η τεχνολογία...
Ψηφιακή κασέτα ήχου (DAT)
Το γνωστό μας DAT (Digital Audio Tape) έκανε την εμφάνισή του το 1987. Ήταν μικροσκοπικές κασετούλες που κατέγραφαν ψηφιακά ήχο με ποιότητα καλύτερη και από CD ακόμα και ήρθαν με μεγάλες φιλοδοξίες: να εξαφανίσουν τον ανταγωνισμό. Πολύ ανώτερο από κάθε κασέτα, πιο ανθεκτικό και φορητό από τα CD, με 16μπιτες δυνατότητες και ποικίλους χρόνους εγγραφής, το DAT ήταν το υπέρτατο φορμά του μέλλοντος! Γιατί απέτυχε τότε (για να είμαστε ακριβείς, απέτυχε ως φορμά εγγραφής για πώληση μουσικής, γιατί στον κινηματογράφο χρησιμοποιείται ευρύτατα); Γιατί η μουσική βιομηχανία, που ανέκαθεν φοβόταν την πειρατεία, θεώρησε πως ένα τόσο αξιόπιστο και σταθερό στην εγγραφή μέσο θα εκτόξευε την παράνομη διακίνηση μουσικής. Έθαψαν λοιπόν την τεχνολογία για εμπορική χρήση, το DAT χτύπησε όμως ύπουλα: άνοιξε τον δρόμο για τα λεγόμενα all-digital φορμά, όπως το mp3, που έκαναν την πειρατεία ακόμα ευκολότερη...
Εικονική πραγματικότητα
Όπως βλέπουμε σε κάθε ταινία επιστημονικής φαντασίας του '90 που σέβεται τον εαυτό της, το πολυθρύλητο Virtual Reality ήταν μια «αναγκαιότητα» της εποχής. Από την πρώιμη τεχνολογικά εποχή των αρχών της δεκαετίας του '90, εταιρίες όπως η Virtuality έριχναν στην αγορά παιχνίδια εικονικής πραγματικότητας που έβαζαν τον παίκτη κατευθείαν στην καρδιά της δράσης. Η τεχνολογία υπολειπόταν ωστόσο του οράματος και η απόκριση του χαρακτήρα παραήταν «πρωτόγονη», κάνοντας το πραγματικό Virtual Reality όνειρο απατηλό. Ακόμα και σήμερα, παρά την αλματώδη πρόοδο της εικονικής τεχνολογίας, απέχουμε αρκετά από το απόλυτο όνειρο της ζωντανής ολογραφικής εμπειρίας...
Apple Newton PDA
Πολύ πριν ρίξει η Apple στην αγορά το σπουδαίο iPod και κυριαρχήσει στις φορητές συσκευές, υπήρχε αυτή η απόπειρα του 1993 που κάθε άλλο παρά πετυχημένη ήταν. Το Apple Newton ήταν βέβαια η «μητέρα» όλων των κατοπινών PDA (Προσωπικός Ψηφιακός Οδηγός - Personal Digital Assistant, γνωστό ως palmtop) και ήταν καινοτόμο από πολλές απόψεις, έμελλε ωστόσο να μετατραπεί σε αξιοσημείωτη αποτυχία! Γιατί δεν έπιασε; Από πού να ξεκινήσει κανείς; Από το γεγονός ότι ήταν εξωφρενικά ακριβό; Από το ότι το σύστημα αναγνώρισης του γραφικού χαρακτήρα παραήταν ανακριβές; Ή από το γεγονός ότι έμοιαζε με Commodore 64 που του κότσαρες κασετόφωνο; Η κυκλοφορία του μικρότερου, φτηνότερου και λειτουργικότερου Palm Pilot το 1995 θα έβαζε το κερασάκι στην τούρτα της εξαφάνισής του, που συνέβη το 1998...
newsbeast.gr
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου