ΕΛΛΗΝΩΝ ΠΑΣΧΑ

Εκτός από το καθιερωμένο ψήσιμο του οβελία και το βάψιμο των κόκκινων αυγών, στην Ελλάδα το Πάσχα συνοδεύεται και από άλλα έθιμα, τα οποία διαφέρουν από τόπο σε τόπο. Σήμερα, είπαμε να κάνουμε ένα γρήγορο ταξίδι σε 17 πανέμορφα μέρη της χώρας μας, και να ρίξουμε μια κλεφτή ματιά στα έθιμα τους.

Πρώτος σταθμός: μία γεύση από τα νησιά

Κέρκυρα: Στην Κέρκυρα το Πάσχα εκτός από εντυπωσιακό είναι και θορυβώδες, καθώς εκεί επικρατεί το έθιμο με τους μπότηδες. Η γιορτή στήνεται το Μεγάλο Σάββατο, στο κέντρο της πόλης, όταν οι κάτοικοι βγαίνουν στα παράθυρα και πετούν από τα μπαλκόνια τους μπότηδες, δηλαδή τεράστια κανάτια γεμάτα με νερό, τα οποία είναι στολισμένα με κόκκινες κορδέλες.

Ζάκυνθος: Στη Ζάκυνθο επικρατεί ένα παρόμοιο έθιμο με αυτό της Κέρκυρας, σύμφωνα με το οποίο οι νοικοκυρές ρίχνουν από τα μπαλκόνια τους πήλινα κανάτια. Ωστόσο, στο νησί το “ζακυνθινό μεγαλοβδόμαδο” είναι γεμάτο από έθιμα, τα οποία οι ντόπιοι αποκαλούν “αντέτια”. Για παράδειγμα, κατά την Πρώτη Ανάσταση, ο ιερέας απελευθερώνει λευκά περιστέρια, ενώ το Ευαγγέλιο της Ανάστασης, ψάλλεται σύμφωνα με έναν ιδιαίτερο τρόπο που επιτάσσει η Επτανησιακή παράδοση.
Χίος: Ο Βροντάδος είναι μία παραλιακή κωμόπολη της Χίου, στην οποία γίνεται ο παραδοσιακός ρουκετοπόλεμος το βράδυ της Ανάστασης. Στην πραγματικότητα πρόκειται για μία “μάχη” μεταξύ των ενοριών με ρουκέτες, στην οποία έπειτα από διάφορα ατυχή περιστατικά, έχουν τεθεί αυστηροί κανόνες για την ασφάλεια όλων όσων συμμετέχουν.
Πάρος: Στην Πάρο πραγματοποιείται η αναπαράσταση των Παθών κατά την περιφορά του Επιταφίου στα ορεινά χωριά του νησιού, όπως Μάρπησσα, Μάρμαρα, Λεύκες, Πρόδρομος και Λευκό Χωριό. Το βράδυ του Σαββάτου γίνεται η αναπαράσταση της Ανάστασης, η οποία είναι ιδιαίτερα λαμπερή με τα χιλιάδες κεριά να ανάβουν και τα βεγγαλικά να στολίζουν τον ουρανό.

Πάτμος: Στην Πάτμο, ή αλλιώς στο νησί της Αποκάλυψης, πραγματοποιούνται μια σειρά από έθιμα, τα οποία ξεκινούν από τη Μ. Πέμπτη με την τελετή του Νιπτήρος, σύμφωνα με την οποία ο Ηγούμενος της Μονής στην Πλατεία του Δημαρχείου πλένει τα πόδια 12 μοναχών. Τη Μ. Παρασκευή πραγματοποιείται η αναπαράσταση της Αποκαθήλωσης, και το βράδυ του Μ. Σαββάτου όταν ακουστεί το “Χριστός Ανέστη”, τα βεγγαλικά στολίζουν τον ουρανό.

Δεύτερος σταθμός: μία γεύση από την Πελοπόννησο

Καλαμάτα: Στην Καλαμάτα, την Κυριακή του Πάσχα πραγματοποιείται το έθιμο του σαϊτοπόλεμου. Τα “μπουλούκια”, οι ομάδες των συμμετεχόντων, ντύνονται με παραδοσιακές στολές και εκτοξεύουν σαΐτες, τις οποίες έχουν κατασκευάσει μόνοι τους από χαρτονένιους σωλήνες γεμάτους μπαρούτι.

Τσακωνιά, Τυρός και Λεωνίδιο: Σε αυτές τις περιοχές, το βράδυ της Ανάστασης ο ουρανός κοσμείται από όμορφα αερόστατα, τα οποία ταξιδεύουν πάνω από το Μυρτώο Πέλαγος, και αναλόγως καιρού φτάνουν ως την Ύδρα και τις Σπέτσες. Την Κυριακή του Πάσχα στην Τσακωνιά, ο Δήμος στήνει στο Δημαρχείο σούβλες και κερνάει τους περαστικούς μεζέδες και καλό κρασί.

Τρίτος σταθμός: μία γεύση από νομό Βοιωτίας

Αράχοβα: Στην Αράχοβα, οι προετοιμασίες του Πάσχα ξεκινούν μετά τις Απόκριες. Οι Αραχοβίτες γιορτάζουν το Πάσχα θερμά, όπως ακριβώς και τη γιορτή του Αγίου Γεωργίου, με αποτέλεσμα το γλέντι, και το ψήσιμο του αρνιού να είναι διπλά.

Οι γηραιότεροι της περιοχής, τη Λαμπρή δίνουν το σύνθημα να ανάψουν οι φωτιές στους “λάκκους”, ώστε να ξεκινήσει το ψήσιμο. Το γλέντι δεν τελειώνει, και κανείς δεν μπορεί να φύγει, αν δεν δώσουν το σύνθημα της λήξης οι γηραιότεροι.

Τέταρτος σταθμός: μία γεύση από Ήπειρο

Ήπειρος: Σε πολλά μέρη της Ηπείρου, όπως και της Μακεδονίας, την Κυριακή του Πάσχα, γίνεται το έθιμο του Ζαφείρη, ή αλλιώς Φουσκοδέντρι ή Μαγιόπουλο. Ένα παιδί υποδύεται τον νεκρό Ζαφείρη, ενώ γύρω του βρίσκονται άλλα παιδιά, τα οποία τον στολίζουν με λουλούδια και του φωνάζουν “Σήκου Ζαφείρη”. Ο νεκρός ανασταίνεται και κυνηγάει τα παιδιά. Όταν πιάσει κάποιο, τότε αυτό, γίνεται την επόμενη χρονιά ο Ζαφείρης.

Πέμπτος σταθμός: μία γεύση από Θεσσαλία

Καρδίτσα: Για τους ανθρώπους του Κάμπου, η γιορτή της Λαμπρής είναι η γιορτή της ζωής. Στην Καρδίτσα, το βράδυ της Ανάστασης, όταν ο ιερέας δώσει το Άγιο Φως, οι νεότεροι σε διάφορα χωριά του νομού, ανάβουν τον “αφανό”, δηλαδή το ομοίωμα του Ιούδα, το οποίο είναι φτιαγμένο από θημωνιά και κέδρα.

Την Κυριακή του Πάσχα, στο χωριό Μορφοβούνι, μετά τον Εσπερινό οι κάτοικοι μαζεύονται στην πλατεία και χορεύουν τον “χορό της αγάπης”.

Έκτος σταθμός: Κεντρική, Ανατολική και Δυτική Μακεδονία

Νέα Μεσημβρία Θεσσαλονίκης: Τη Μ. Παρασκευή συναντώνται οι δύο μεγάλοι Επιτάφιοι των ενοριών, στο νεκροταφείο, όπου οι κάτοικοι ανάβουν τα κεριά στα αγαπημένα τους πρόσωπα που έχουν φύγει.
Σέρρες: Στις Σέρρες και ειδικότερα στη συνοικία του Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου, πραγματοποείται το έθιμο “Αδώνια”, σύμφωνα με το οποίο κατά την περιφορά του Επιταφίου τη Μ. Παρασκευή, οι κάτοικοι τοποθετούν στις αυλές τους ένα τραπέζι με την εικόνα του Ιησού με άνθη.

Νέα Πέραμος Καβάλας: Τη Μ. Παρασκευή κατά την περιφορά του Επιταφίου, οι κάτοικοι καίνε το ομοίωμα του Ιούδα σε κάθε γειτονιά, τη στιγμή που περνά ο Επιτάφιος.
Πρωτοχόρι Κοζάνης: Στο Πρωτοχόρι, οι Έλληνες του Πόντου, τη δεύτερη μέρα του Πάσχα και όταν τελειώσει η Θεία Λειτουργία, μαζεύονται στα κοιμητήρια, για να τιμήσουν τους νεκρούς, μεταφέροντας τους το μήνυμα της Ανάστασης.

Έβδομος σταθμός: μία γεύση από Θράκη

Μέτρες: Τη Μ. Πέμπτη στις Μέτρες της Θράκης, τα παιδιά φτιάχνουν το ομοίωμα του Ιούδα, το οποίο περιφέρουν από σπίτι σε σπίτι, ζητώντας από τα νοικοκυριά κλαδιά για να τον κάψουν την ημέρα του Επιταφίου. Την Μ. Παρασκευή, όταν ο Επιτάφιος τελειώνει και ο ιερέας διαβάζει το Ευαγγέλιο, ο Ιούδας καίγεται, και όσοι θέλουν, παίρνουν μία χούφτα από τις στάχτες και τη ρίχνουν στα μνήματα.

Καλό Πάσχα σε όλους!

 http://www.pathfinder.gr