Άλαν Τούρινγκ. Ο άνθρωπος που νίκησε τον Χίτλερ με τα μαθηματικά

Ο Ουίνστον Τσώρτσιλ είπε, κάποτε, για τον Άλαν Τούρινγκ ότι ήταν ο άνθρωπος που είχε τη μεγαλύτερη συνεισφορά στη νίκη των Συμμαχικών δυνάμεων, στον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Ακόμα κι έτσι, το όνομά του παραμένει σχετικά άγνωστο, στο ευρύ κοινό. Ποιος ήταν, λοιπόν, ο Βρετανός που κατάφερε να νικήσει τον Χίτλερ με τη δύναμη του μυαλού του;

Ο Άλαν Μάθισον Τούρινγκ γεννήθηκε στις 23 Ιουνίου 1912, στο Λονδίνο. Το 1934, την ίδια χρονιά που στη Γερμανία ο Χίτλερ αναλάμβανε τον πλήρη έλεγχο και μαζί τον τίτλο Führer und Reichskanzler, ο Τούρινγκ έπαιρνε το πτυχίο του στα μαθηματικά από το King's College του Πανεπιστημίου του Κέιμπριτζ. Εκ των υστέρων, το παραπάνω αποδείχθηκε κάτι περισσότερο από μία απλή σύμπτωση.
Το 1935, σε ηλικία μόλις 22 ετών, ο Τούρινγκ κέρδισε μία θέση συνεργάτη στο King's College, χάρη στη διατριβή του, με την οποία απέδειξε το Κεντρικό Οριακό Θεώρημα. Το 1939 έλαβε διδακτορικό από το Πανεπιστήμιο του Πρίνστον, εισάγοντας την έννοια του υπέρ-υπολογισμού. Το 1939, η Γαλλία και το Ηνωμένο Βασίλειο κήρυξαν πόλεμο κατά της Γερμανίας.

Ο Άλαν Μάθισον Τούρινγκ

Μόλις ο Τούρινγκ είχε ολοκληρώσει τις σπουδές του στο ανώτατο επίπεδο, ξεκίνησε ο Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος. Ήδη, ο νεαρός αλλά καταξιωμένος μαθηματικός, δούλευε γα τη βρετανική κυβέρνηση, στη Σχολή Κώδικα και Κρυπτογράφησης (τη σημερινή GCHQ), και από την πρώτη στιγμή του Πολέμου, μετατέθηκε στο Μπλέτσλεϊ Παρκ.
Εκεί, υπό καθεστώς άκρας μυστικότητας, μία ομάδα λαμπρών επιστημόνων και ειδικών στην αποκρυπτογράφηση δούλευε για να σπάσει τον περιβόητο κώδικα Enigma, της ναζιστικής Γερμανίας. H Enigma ήταν μία μηχανή κρυπτογράφησης που χρησιμοποιούσαν οι Ναζί, για να κρυπτογραφούν τα μηνύματά τους, κατά τη διάρκεια του πολέμου.

Μηχανή Enigma (Bob Lord - uploaded in english wikipedia by en:User:Matt Crypto. Licensed under CC BY-SA 3.0 via Commons)

Αν και ήδη από το 1932, Πολωνοί κρυπτολόγοι είχαν καταφέρει να αποκρυπτογραφήσουν μηνύματα τα οποία στέλνονταν με τον κώδικα Enigma, στα χρόνια που ακολούθησαν μέχρι την έναρξη του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, οι Ναζί είχαν καταφέρει να αναπτύξουν τις μηχανές που είχαν στη διάθεσή τους, σε σημείο ώστε οι Σύμμαχοι να βρεθούν ξανά στο σκοτάδι.
Όσα κορμιά και αν έπεφταν στα πεδία των μαχών, οι Συμμαχικές δυνάμεις δεν θα μπορούσαν να ελπίζουν σε τελική νίκη επί του Άξονα, αν δεν κατάφερναν με κάποιον τρόπο να αποκτήσουν το πάνω χέρι στο "παιχνίδι" της κατασκοπίας και των πληροφοριών. Σε αυτό, ακριβώς, το "παιχνίδι", η συμβολή του Τούρινγκ και της ομάδας του έπαιξε καθοριστικό ρόλο.
Περνώντας τις εντυπωσιακές γνώσεις του από τη θεωρία στην πράξη, ο Τούρινγκ, μέχρι τα μέσα του 1940, είχε καταφέρει, μαζί με τον συνάδελφό του Γκόρντον Γουέλτσμαν, να αναπτύξει μία ηλεκτρομηχανολογική μηχανή η οποία έμεινε γνωστή ως η "Βόμβα" ("The Bombe"), η οποία ήταν, ουσιαστικά, μία βελτιωμένη εκδοχή της πολωνικής Bomba. 

Η The Bombe στο Μπλέτσλεϊ Παρκ (Antoine Taveneaux - Own work. Licensed under CC BY-SA 3.0 via Commons)

Χάρη στη μαθηματική διάνοια του Τούρινγκ και τη Βόμβα, από το 1940, οι Σύμμαχοι μπορούσαν να έχουν πρόσβαση σε σημαντικές πληροφορίες για τις κινήσεις της ναζιστικής αεροπορίας, επιτυγχάνοντας, έτσι, να σχεδιάσουν τους τρόπους αντίδρασής τους, να γλιτώσουν ζωές από εναέριους βομβαρδισμούς και να προστατέψουν στρατηγικούς στόχους με επιτυχία.
Ο Τούρινγκ, παράλληλα με το παραπάνω επίτευγμα, ανέλαβε ένα πιο δύσκολο εγχείρημα: να αποκρυπτογραφήσει τον ακόμα πιο πολύπλοκο "Ναυτικό Enigma" - τον κώδικα που χρησιμοποιούσαν οι Ναζί για τις ναυτικές επικοινωνίες τους. Μέχρι τότε, τα ναζιστικά υποβρύχια είχαν αποδειχθεί "αγκάθι" στο πλευρό των Συμμάχων.
Σύντομα, ο Βρετανός μαθηματικός εφηύρε την τεχνική Banburismus, η οποία αργότερα θα ονομαζόταν Διαδοχική Ανάλυση, για να βοηθήσει στο σπάσιμο του ναυτικού κώδικα. Το έκανε, όπως είπε, "επειδή κανένας δεν έκανε κάτι για το θέμα, και μπορούσα να το έχω όλο για τον εαυτό μου".
Ο Τούρινγκ είχε αποκτήσει, ήδη, τη φήμη του "εκκεντρικού", δουλεύοντας στο Μπλέτσλεϊ Παρκ, χάρη σε κάποιες περίεργες συνήθειές του. Για παράδειγμα, συνήθιζε, όπως περιγράφει ο Τζακ Γκουντ, ένας από τους κρυπταναλυτές που δούλευαν μαζί του, "να δένει με αλυσίδες την κούπα του στους σωλήνες, για να μην του την κλέψει κανείς".

Αυτή η εκκεντρικότητα του Τούρινγκ, πάντως, ίσως και να έπαιξε καθοριστικό ρόλο στη νίκη των Συμμάχων επί της ναζιστικής Γερμανίας. Ακόμα και μετά τα παραπάνω εντυπωσιακά επιτεύγματα της ομάδας στο Μπλέτσλεϊ Παρκ, η δουλειά τους δεν είχε την υποστήριξη που ήταν απαραίτητη για να κάνει την κρίσιμη διαφορά στον Πόλεμο.
Στα τέλη του 1941, ο Άλαν Τούρινγκ, μαζί με τους Γκόρντον Γουέλτσμαν, Χιου Αλεξάντερ και Στιούαρτ Μίλνερ-Μπάρι, εξοργισμένοι από την έλλειψη βοήθειας, παρέκαμψαν την ιεραρχία, σπάζοντας στην πορεία όλους τους κανόνες, και έστειλαν μία επιστολή με αποδέκτη τον Βρετανό πρωθυπουργό, Ουίνστον Τσώρτσιλ.
Με λίγα λόγια, με το γράμμα, στο οποίο ως πρώτος αποστολέας εμφανιζόταν ο Τούρινγκ, η μυστική ομάδα κρυπτογράφων του Μπλέτσεϊ Παρκ, έλεγε στον Τσώρτσιλ: αν θέλετε να κερδίσετε αυτόν τον πόλεμο, στείλτε μας βοήθεια. Όπως αποδείχθηκε αργότερα, το γράμμα ήταν ό,τι ακριβώς χρειαζόταν η ομάδα. Ο Τσώρτσιλ αντέδρασε θετικά, και όλα πήραν τον δρόμο τους.

Στην αποκρυπτογράφηση μηνυμάτων από τις μηχανές Enigma, οφείλουν εν πολλοίς οι Σύμμαχοι τη νίκη επί του Άξονα

Μέχρι το τέλος του πολέμου, περισσότερες από 200 μηχανές Bombe βρίσκονταν σε λειτουργία, και οι Σύμμαχοι είχαν πρόσβαση σε αποκρυπτογραφημένα μηνύματα των δυνάμεων του Άξονα, σε όγκο που προηγουμένως δεν μπορούσαν να φανταστούν. Το "παιχνίδι" πλέον, παιζόταν με τους δικούς τους όρους. 
Τελικά, δεν θα ήταν υπερβολή να ειπωθεί, ότι ο Χίτλερ έχασε τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, από το λαμπρό μυαλό ενός Βρετανού μαθηματικού. Ενός μαθηματικού, ο οποίος είχε ολοκληρώσει το διδακτορικό του την ίδια χρονιά που ο Führer είχε παγιώσει την κυριαρχία του στη Γερμανία, στρέφοντας το βλέμμα του προς τον υπόλοιπο κόσμο.

Άγαλμα του Άλαν Τούρινγκ, στο Μπλέτσλεϊ Παρκ, το σημείο από όπου κέρδισε τον πόλεμο της κατασκοπείας απέναντι στους Ναζί

Παρόλα αυτά, η ομάδα του, το έργο του και ο ίδιος ο Άλαν Τούρινγκ, δεν αναγνωρίστηκε ποτέ όσο του άξιζε, κατά τη διάρκεια της ζωής του. Πέθανε, μάλιστα, αφού είχε καταδικαστεί από την ίδια την πατρίδα του, την πατρίδα που είχε σώσει από τη ναζιστική απειλή, επειδή ήταν ομοφυλόφιλος. Αυτοκτόνησε, σε ηλικία 41 ετών, αφού προηγουμένως είχε εξαναγκαστεί σε "χημικό ευνουχισμό".

http://www.pathfinder.gr